Τα Βρυξελλάκια: Τα «πλυντήρια Μαντλέν»

 της Χριστίνας Πουλίδου


Τις προάλλες ένα δημοσίευμα στη «Monde» μου αποκάλυψε μια δυσώδη ιστορία της Ιρλανδίας – η ανταπόκριση έλεγε, ότι κάπου τριάντα χιλιάδες γυναίκες είχαν εγκλειστεί (από το 1922 ως το 1996) στα καθολικά οικοτροφεία της Ιρλανδίας (γνωστά ως «πλυντήρια Μαντλέν») επειδή είχαν κριθεί «ελαφρών ηθών» και έζησαν εκεί, κόντρα στη θέλησή τους, ισόβια θύματα κακοποίησης και απλήρωτης εργασίας.Το θέμα ήρθε στη δημοσιότητα με την έκθεση του γερουσιαστή Μάρτιν Μακ Αλήζ , που ολοκληρώθηκε έπειτα από μακρά κυοφορία και που αποκάλυψε αυτή την ιστορία – την οποία όλοι γνώριζαν αλλά ταυτόχρονα κουκούλωναν. Στην έκθεση αποδίδονται ευθύνες, τόσο στην Καθολική Εκκλησία όσο και - «σε σημαντικό βαθμό» - στο κράτος. Κατόπιν τούτου, κι ύστερα από μια δεκαετία δικαστικής περιπέτειας, το κράτος υποχρεώθηκε να αναγνωρίσει (για πρώτη φορά) την εμπλοκή του σε αυτή την επιχείρηση «υποδούλωσης» των γυναικών και παραβίασης των στοιχειωδών ανθρωπίνων δικαιωμάτων τους.

Όπως αναφέρεται στην έκθεση, το 26% των έγκλειστων γυναικών είχαν βρεθεί στα οικοτροφεία με πρωτοβουλία του κράτους – της αστυνομίας ή των κοινωνικών λειτουργών, και μολονότι γίνονταν συχνές επιθεωρήσεις στα ιδρύματα, ουδέν μεμπτό είχε καταγραφεί… Η αστυνομία εξάλλου, κατά τις μαρτυρίες, συνεργαζόταν στενά με τις διοικήσεις των οικοτροφείων και με άκρα αποτελεσματικότητα ξετρύπωνε όσες δυστυχισμένες προσπαθούσαν να αποδράσουν και τις επανέφερε στον τόπο του μαρτυρίου τους…

Ανατρέχοντας στο ιστορικό της υπόθεσης η  βρετανική «Guardian» σημειώνει, ότι οι τρόφιμες οδηγούνταν στα «πλυντήρια Μαντλέν» επειδή ήταν έγκυες αν και ανύπαντρες, επειδή ήταν ορφανές, ή επειδή «έμοιαζαν να είναι ελευθερίων ηθών». Οι «Μάγκυς» ήταν ακόμη και 12χρονα κορίτσια, που μεταφέρονταν στα καθολικά ιδρύματα μέσω των κρατικών υπηρεσιών και οι σχετικές πληροφορίες λένε, ότι στην πλειοψηφία τους ήταν 23χρονες γυναίκες, οι οποίες με τον εγκλεισμό τους έχαναν τα ονόματά τους, ενώ δούλευαν ακατάπαυστα πλένοντας τα σεντόνια-πετσέτες και τραπεζομάντηλα ξενοδοχείων, αλλά και όλο τον σχετικό εξοπλισμό των Ενόπλων Δυνάμεων, πειθαρχώντας στις εντολές καλογραιών.

Σήμερα επιζούν 800-1000 πρώην τρόφιμες των «πλυντηρίων Μαντλέν» και η δημόσια έκφραση λύπης του πρωθυπουργού Έντα Κέννυ «για όσα πέρασαν αυτές οι γυναίκες ζώντας σε τέτοιες συνθήκες», προκάλεσε την οργή των «Μάγκυς» που θεώρησαν ανεπαρκή την πρωθυπουργική δήλωση, αξιώνοντας δημόσια συγγνώμη. Οι ίδιες υποστηρίζουν επίσης, ότι η αναφορά της έκθεσης πως οι τρόφιμες των «πλυντηρίων Μαντλέν» δεν υφίσταντο φυσική βία, είναι λανθασμένη και τονίζουν ότι «κανείς δεν πρέπει να υποτιμά την πίεση της ψυχολογικής κατάχρησης».

Ένα από τα θύματα αυτής της ιστορίας, αφηγείται πως έφτασε εκεί «12 χρονών, ο πατέρας μου είχε πεθάνει και η μάνα μου είχε ξαναπαντρευτεί. Μου πήραν τα βιβλία και με έστειλαν στο πλυντήριο. Ήμουν εκεί κάθε μέρα, άπειρες ώρες,  ήταν φρικτά, δεν μας επέτρεπαν να μιλάμε, μας χτυπούσαν στα πλευρά με το κομποσκοίνι κι όταν κουραζόμουν κι έπλενα πιο αργά, μου φώναζαν, με χτυπούσαν στο κεφάλι και τα πλευρά, όπου είχα πληγές με σταυρούς. Κι ενώ εμείς λιμοκτονούσαμε, οι καλόγριες έτρωγαν ροσμπίφ και κοτόπουλο, ψωμί και τσάι, ευωδίαζε ο τόπος κι εμείς υποφέραμε».

Μια άλλη γυναίκα διηγείται πως υπήρξε κόρη μιας τρόφιμης των «πλυντηρίων Μαντλέν» («η μάνα μου ήταν σε ορφανοτροφείο και την πήγανε εκεί όταν ήταν 14 χρονών, όπου έμεινε από το 1947 ως το ΄57») και σημειώνει πως ήταν σύνηθες, οι γυναίκες που είχαν βουτηχτεί στη δυστυχία της ζωής στα ιδρύματα, να αναπαράγουν το ίδιο μοντέλο. «Έστειλα την κόρη μου σε καθολικό ίδρυμα το ΄78 στις ΗΠΑ» ομολογεί, «ο φαύλος κύκλος έπρεπε να συνεχιστεί, το στίγμα μας κυνηγούσε. Με τη μάνα μου μπόρεσα να κουβεντιάσω ανοιχτά στις αρχές της δεκαετίας του ΄90. Δεν έκανε άλλα παιδιά από φόβο – «Μαρί» μου είχε πεί, «φοβόμουν ότι αν έκανα άλλο παιδί, θα μου το έπαιρναν ή οι καλογριές ή ο θεός».

Η έκθεση που δόθηκε τις προάλλες στη δημοσιότητα, κατά τα ιρλανδικά ΜΜΕ ανοίγει τον δρόμο στη διεκδίκηση αποζημίωσης. Όμως, οι «σκελετοί» ήταν διάσπαρτοι στα σεντούκια των ιρλανδικών σπιτιών, η ομερτά καθυστέρησε πολύ την καταγγελία της ντροπής, έτσι η κάθαρση ήρθε πολύ αργά και για τον λόγο αυτό, είναι ακόμη πιο οδυνηρή.