Γέννησα αγόρι, αλλά δεν το ήξερα

στις 11 Μαΐου 2015.

Η Κατερίνα περιγράφει το ταξίδι φύλου του παιδιού της, το πώς έχασε μια κόρη αλλά κέρδισε έναν γιο.

του Λύο Καλοβυρνά

Πώς αντιδρά μια μητέρα όταν η κόρη της τής ανακοινώνει ότι είναι αγόρι; Η Κατερίνα περιγράφει το ταξίδι φύλου του παιδιού της, το πώς έχασε μια κόρη αλλά κέρδισε έναν γιο.

---

Ο γιος μας γεννήθηκε το 1996 ως κορίτσι. Από την ηλικία των δύο συμπεριφερόταν περισσότερο ως αγόρι. Έπαιζε με παιχνίδια που προορίζονταν για αγόρια, απεχθανόταν ή μάλλον αδιαφορούσε για τα φορέματα και για τις κούκλες που του αγόραζαν συγγενείς και φίλοι. Απεχθανόταν, επίσης, τα «κοριτσίστικα» χρώματα. Αυτό δεν δημιούργησε ποτέ πρόβλημα για μας, καθώς δεν επιδιώξαμε ποτέ να ωθήσουμε τα παιδιά μας προς τα στερεότυπα φύλου. Αντίθετα, θεωρούσαμε ότι δεν είχαμε τέτοιο δικαίωμα, καθώς τα παιδιά τα γεννάμε μεν, αλλά δεν μας ανήκουν.

Το παιδί μας ήταν από μικρή ηλικία αγοροκόριτσο και ήμασταν περήφανοι γι' αυτό. Το ίδιο το παιδί θεωρούσε ότι είναι κορίτσι και δεν φαινόταν να έχει καμία σύγχυση ως προς το φύλο του. Ίσως η άρνηση μας να τον ωθήσουμε προς το δίπολο αρσενικό/θηλυκό είχε ως αποτέλεσμα, απλά, μια ευτυχισμένη παιδική ηλικία. Πιέσεις υπήρχαν μόνο από το στενό οικογενειακό περιβάλλον και από τον σχολικό περίγυρο. Το παιδί διάλεγε τα ρούχα του μόνο του, αλλά στα πέντε αρνήθηκε κατηγορηματικά να φορέσει μαγιό για κορίτσια και στην παραλία φορούσε βερμούδα.

Τα παιδιά τα γεννάμε αλλά δεν μας ανήκουν.

Το παιδί μου άλλαξε στα δεκαπέντε του. Μια μέρα, εκεί που τρώγαμε όλη η οικογένεια μαζί, μας έκανε μια νύξη για τα διεμφυλικά άτομα.

«Δηλαδή, είναι γκέι;» ρώτησα αφελώς.
«Όχι μαμά!» με κατακεραύνωσε. «Δεν είναι θέμα σεξουαλικού προσανατολισμού, είναι θέμα ταυτότητας φύλου!»
«Δηλαδή;» συνέχισα, λες και είχα βαλθεί να κάνω προκλητική επίδειξη άγνοιας.
«Καλά» μου λέει, «πώς γίνεται στην ηλικία σου να μην έχεις ιδέα;»
«Δεν μ' έχει ποτέ απασχολήσει» απάντησα κοφτά και αδιάφορα. Το θέμα έληξε εκεί. Oμολογώ ότι δεν ήξερα καν τι σήμαινε αυτή η λέξη, και θύμωσε μαζί μου. Αργότερα έκανα έρευνα και ανακάλυψα ότι η διεμφυλικότητα δεν έχει σχέση με τον σεξουαλικό προσανατολισμό αλλά με την ταυτότητα φύλου.

Βήμα βήμα, το κορίτσι που γέννησα, εκείνο το τέλειο πλάσμα, άλλαζε!

Λίγες μέρες μετά, ήρθε και με βρήκε. Καθόμουν στον υπολογιστή της κουζίνας. Κάθισε δίπλα μου. Γύρισα και τον κοίταξα. Ήθελα να κάνουμε αυτή τη συζήτηση, για να ξεκαθαρίσουμε τι εννοούσε με τις νύξεις στο τραπέζι. Όταν λοιπόν με προσέγγισε, θεώρησα ότι ήταν η κατάλληλη στιγμή.

«Διάβασα για τα τρανς άτομα» του είπα χωρίς περιστροφές. «Με συγχωρείς που δεν είχα ιδέα. Τώρα όμως άρχισα να διαβάζω. Προσπαθώ να καταλάβω.»
Μου χαμογέλασε.
«Αισθάνεσαι ότι δεν ανήκεις στο φύλο σου;» συνέχισα. Έδειχνε σοβαρός. Με κοίταζε αμίλητος. «Εντάξει» συνέχισα. «Τι θες να κάνεις;»
«Θέλω ν' αρχίσω να ζω σαν άντρας» ήρθε η σχεδόν ακατανόητη απάντηση.
«Μα πώς;»
«Τι πώς; Δεν βλέπεις ότι ήδη έχω αρχίσει να φοράω αντρικά ρούχα; Θέλω ν' αλλάξω το όνομα μου. Και μετά θέλω να κάνω μαστεκτομή και ορμονοθεραπεία».
«Δεν είναι επικίνδυνο αυτό;»
«Όχι, πιο επικίνδυνο από το να ζω σαν γυναίκα. Δεν είμαι γυναίκα. Δεν αισθάνομαι γυναίκα. Δεν αισθάνθηκα ποτέ κορίτσι, αλλά δεν ήξερα πώς ακριβώς να το εκφράσω...»
«Πώς αισθάνεσαι ερωτικά; Σου αρέσουν οι άντρες ή οι γυναίκες;»
«Αυτό δεν έχει καμία σημασία» μου ανταπάντησε. «Δεν έχω ακόμη αποφασίσει».

Πρέπει να ομολογήσω ότι στο σημείο αυτό δεν καταλάβαινα τίποτα πια. Είχε χαθεί η γη κάτω απ' τα πόδια μου. Ποτέ δεν είχα συγκεκριμένες ιδέες ως προς την εξέλιξη της ζωής της κόρης μου. Δεν ονειρεύτηκα ποτέ το γάμο της, ούτε τη στιγμή που θα πρόβαρε το νυφικό της με τη βοήθεια μου, όπως είχε κάνει πριν από αρκετά χρόνια η δική μου μάνα μ' εμένα. Απολάμβανα όμως το γεγονός ότι «είχα» κόρη, σύμμαχο σ' αυτή τη ζωή, ένα έφηβο πλάσμα στην εξέλιξη του οποίου έπαιζα ρόλο. Δεν μπορεί, σκέφτηκα, κάποιο λάθος έχει γίνει. Ξέρω τι γέννησα! Η έπαρση της στιγμής με έπεισε αυτόματα ότι η κόρη μου θα άλλαζε γνώμη και ότι ήταν μπερδεμένη λόγω εφηβείας. Ότι οι καλπάζουσες ορμόνες είχαν απαγάγει το παιδί μου και ότι με πολλή υπομονή θα το ξανάπαιρνα πίσω. Κι έτσι αποφάσισα να κάνω υπομονή και, με τον καιρό, θα άλλαζε γνώμη. Δεν μπορεί, σκέφτηκα, θα το εκτονώσουμε, πού θα πάει... θα μπορούσε να θέλει τατουάζ ή ξυρισμένο κεφάλι ή σκουλαρίκια παντού. Δεν μπορεί, θα το ξαναπάρω το παιδί μου πίσω.

Οι καλπάζουσες ορμόνες είχαν απαγάγει το παιδί μου και ότι με πολλή υπομονή, θα το ξανάπαιρνα πίσω!

Αλλά τα πράγματα δεν άλλαξαν τις επόμενες μέρες ούτε τις επόμενες εβδομάδες ούτε τους επόμενους μήνες και θα εξακολουθούσαν να μην αλλάζουν τα τέσσερα χρόνια που θα ακολουθούσαν. Το παιδί μας άρχισε να ντύνεται και να συμπεριφέρεται διαφορετικά. Περάσαμε από την πρώτη διστακτική, επώδυνη (και για τους δυο μας) εκμυστήρευση, σ' έναν κυκεώνα εξετάσεων, όπου ενδόμυχα ευχόμουν να βρεθεί μια απτή εξήγηση γιατί συνέβαιναν όλα αυτά. Η εξήγηση δεν ήρθε ποτέ.

Ακολούθησαν δεκάδες επισκέψεις στο νοσοκομείο, «συνεντεύξεις» με ειδικούς, καθηγητές και μη, κλινικούς ψυχολόγους, η θεραπεία παρεμποδισμού οιστρογόνων και η συστηματική ορμονοθεραπεία με τεστοστερόνη. Την έχανα την κόρη μου. Βήμα βήμα, το κορίτσι που γέννησα, εκείνο το τέλειο πλάσμα, το μοντέλο με τα τέλεια σχηματισμένα γεννητικά όργανα, το κοριτσάκι που του έδειξα –μόλις πριν από δυο χρόνια– πώς να χρησιμοποιήσει την πρώτη του σερβιέτα, που θα «συμβούλευα» στις σχέσεις με τους άντρες, (αν γούσταρε τελικά τους άντρες!) που θα συντρόφευα και θα με συντρόφευε ως το τέλος της ζωής μου, άλλαζε. Και το έχανα. Γινόταν, ξαφνικά θεωρούσα, ΑΝΤΡΑΣ. Άλλαζε. Και, το χειρότερο, έπρεπε ν' αλλάξω κι εγώ! Έπρεπε να κάνω πια τη δική μου μετάβαση και να ξαναγίνω μάνα, αλλά αυτή τη φορά, μάνα αγοριού... Ξαφνικά και αμετάκλητα. Πώς όμως; Πού πήγε το εγχειρίδιο χρήσης πάλι; Ποιος ξέχασε να μου το δώσει; Πού να το παραγγείλω;

Πώς αντιμετώπισε την προοπτική της μετάβασής του;

Τρομοκρατήθηκε, νομίζω. Στην αρχή δεν ήθελε να κάνει καμία αλλαγή και καμία ιατρική παρέμβαση, καθώς θεωρούσε ότι αυτό θα αποδιοργάνωνε την οικογενειακή μας μονάδα, όπως τη γνώριζε μέχρι τότε. Αισθανόταν έντονες ενοχές γι' αυτό. Τον διαβεβαίωσα ότι οι ενοχές ήταν το πιο άχρηστο και ανώφελο συναίσθημα στη ζωή. Ανησυχούσε για τους συγγενείς μας, ειδικά τους μεγαλύτερους σε ηλικία. «Τι κάθεσαι κι ανησυχείς;» του είπα. «Στο κάτω κάτω, οι συγγενείς κάποια στιγμή θα πεθάνουν». Λίγο κυνική η αντιμετώπισή μου, το ομολογώ, αλλά δεν είναι αλήθεια;

Πώς την αντιμετωπίσατε εσείς, ως οικογένεια;

Η μετάβαση του παιδιού δεν ήταν εύκολη υπόθεση για μας. Στην αρχή σκεφτήκαμε ότι θα ήταν πολύ δύσκολη υπόθεση, επώδυνη, με ανάμεικτα αποτελέσματα. Το κυριότερο ήταν ότι δεν ήμασταν πεπεισμένοι ότι αυτό θα τον έκανε ευτυχισμένο ή ότι θα δημιουργούσε σχέσεις εύκολα, πάρα μόνον με αλλά διεμφυλικά άτομα. Αυτή η εικασία, όμως, καταρρίφθηκε.

Πώς την αντιμετώπισε ο περίγυρός σας;

Ο περίγυρός μας δεν ενημερώθηκε αμέσως. Ήταν ακόμα προσωπική και οικογενειακή υπόθεση. Οι φίλοι μας ενημερώθηκαν σύντομα και δεν το πίστευαν. Θα του περάσει, είπαν, εφηβεία είναι αυτή. Οι φίλοι του παιδιού επίσης δεν τον πίστεψαν. Αποκλείεται, είπαν, σε ξέρουμε. Θέλεις απλώς να ταράξεις τα νερά. Όσο για τους γνωστούς μας, βγήκαν σαν κροκόδειλοι να αρπάξουν το θύμα τους στην όχθη. Έριξαν το φταίξιμο πάνω μου: «Εσύ φταις που ήσουν τόσο ελεύθερη, μου είπαν», «φταίει που έκανες κι άλλο παιδί», «φταίει που γέννησες κορίτσι και τώρα ζηλεύει», «φταίει που την έστειλες σε ιδιωτικό σχολείο» «φταίει που την έστειλες σε σχολείο θηλέων», «εσύ φταις που συνέχεια έλειπες στη δουλειά». Λες και η διεμφυλικότητα είναι συνηθισμένο παραπροϊόν στις οικογένειες όπου και οι δυο γονείς δουλεύουν και στέλνουν τα παιδιά τους σε ιδιωτικά σχολεία θηλέων!

Παρουσιάστηκαν συμπεριφορικά προβλήματα πριν και μετά την απόφαση μετάβασης;

Ναι. Πολλά και έντονα. Καταρχάς, τα επεισόδια κατάθλιψης και απομόνωσης του παιδιού έγιναν πιο συχνά και πιο έντονα. Φοβόμασταν τον αυτοτραυματισμό και έπιασα τον εαυτό μου να ψάχνει για στοιχεία – ξυραφάκια, επιδέσμους (τους χρησιμοποιούσε για να κρύβει το στήθος του, κυρίως). Η σχέση του με τον αδελφό του έγινε επίσης έντονα ανταγωνιστική.

Πόσο εύκολο ήταν να αποδεχθείτε τη ριζική αλλαγή στη ζωή του παιδιού σας και στη δική σας;

Αυτό είναι το πιο δύσκολο κομμάτι απ' όλα. Δημιουργήθηκαν τριβές μεταξύ μας. Ο μεσαίος μας γιος πάθαινε κρίσεις υστερίας. Δεν ήθελε να το αποδεχτεί. Ήταν ο πρώτος στον οποίον μίλησε ο γιος μας. Δεν έχω αδελφό, έλεγε, μόνο αδελφές. Έκλαιγε. Ισχυριζόταν ότι έφταιγα εγώ, που τα επέτρεπα όλα αυτά. Ότι η όλη κατάσταση ήταν «fucked up».

Το παιδί μας σμίλεψε την αρρενωπότητά του πάνω στον μεγάλο βράχο της αποδεκτής θηλυκότητας που είχε μέχρι τα 15 του.

H σχέση μου με τον άντρα μου πέρασε επίσης μεγάλη κρίση, καθώς δεν μπορούσε να κατανοήσει το δικό μου σοκ. Δεν έχει να κάνει με τη δική σου ζωή, μου έλεγε. Η αίσθηση απώλειας που αισθανόμουν ήταν δική μου ευθύνη και έπρεπε να την αντιμετωπίσω ως ενήλικας. Εκ των υστέρων, βλέπω ότι και ο άντρας μου μόνο μια κρίση άντεχε να αντιμετωπίσει. Κάποια στιγμή υποστήριξα ότι αν έβλεπε το γιο του να κατεβαίνει τις σκάλες με ψηλά τακούνια και κραγιόν, θα αισθανόταν διαφορετικά. Στην ουσία, εκείνος κέρδιζε ένα γιο κι εγώ έχανα μια κόρη.

Το παιδί μας, από την άλλη, άρχισε να είναι εχθρικό απέναντί μου. Με αντιμετώπιζε σαν γυναίκα, το αντίθετο φύλο, ενώ η σχέση του με τον πατέρα του έγινε ξαφνικά σχέση ταυτότητας και με τον αδελφό του σχέση «φθόνου του πέους».

Σε ποιο βαθμό έχετε αποδεχθεί τη μετάβαση του γιου σας τριάμισι χρόνια μετά;

Εδώ κι ενάμισι χρόνο, έχω αποφασίσει ότι δεν γέννησα κορίτσι. Γέννησα αγόρι, αλλά δεν το ήξερα. Κανένας δεν το ήξερε, ούτε καν οι γιατροί. Η συμπεριφορά του άντρα μου δεν έχει αλλάξει καθόλου. Τον βοήθησε σε κάθε διαδικαστική πλευρά της ιατρικής υποστήριξης (ιατρικά ραντεβού, τεστ, εξειδικευμένη ψυχολογική υποστήριξη, παρεμποδιστές ορμονών, αγωγή με τεστοστερόνη) καθώς και στην επίσημη αλλαγή ονόματος, αλλαγή πιστοποιητικού γεννήσεως κλπ.

Πώς αντιμετωπίστηκε από τους ιατρικούς και εκπαιδευτικούς φορείς;

Στην αρχή βρεθήκαμε στο μικροσκόπιο των ιατρικών υπηρεσιών. Προσπάθησαν να διαπιστώσουν αν υπήρχε ψυχιατρικό πρόβλημα. Σύντομα (στο πρώτο ραντεβού κιόλας!) διαπίστωσαν ότι δεν υπήρχε. Το σχολείο αντιμετώπισε την αρχή της μετάβασης ως τετελεσμένο γεγονός και δέχτηκε κατευθείαν τη νέα πραγματικότητα.

Το φύλο είναι η πιο βασική ταυτότητα που έχουμε και καθορίζει το πώς αντιλαμβανόμαστε τους άλλους και τους συμπεριφερόμαστε. Είχατε τη μοναδική εμπειρία η κόρη σας να γίνει γιος σας. Η σχέση σας μαζί του άλλαξε;

Το παιδί μας άλλαξε συμπεριφορά πάνω στην προσπάθειά του να γίνει αποδεκτό με τη νέα ταυτότητα φύλου. Σμίλεψε την αρρενωπότητά του πάνω σ' έναν μεγάλο βράχο αποδεκτής, μέχρι τα 15 του, θηλυκότητας. Αυτό δεν ήταν εύκολη υπόθεση. Από τη στιγμή που έγινε αποδεκτός ως άντρας, όμως, επέτρεψε στον εαυτό του να εκφράσει και πάλι τρυφερότητα προς εμάς και ειδικά προς εμένα. Η σχέση του με τον αδελφό του, όμως, παραμένει άκρως ανταγωνιστική.

Οι αναφορές μας στο γιο μας είναι πάντοτε τέτοιες σαν να είχε γεννηθεί αγόρι. Έχουμε δυο γιους και μια κόρη. Όταν οι φίλοι μας έρχονται στο σπίτι ή όταν μας μιλούν γι' αυτόν, χρησιμοποιούν μόνον αρσενικές προσωπικές αντωνυμίες. Αυτό είναι εύκολο πια. Οι φωτογραφίες από μικρή ηλικία παραμένουν. Δεν αναιρούμε ούτε απαξιώνουμε το παρελθόν. Ομολογώ ότι όταν έρχονται στο σπίτι μας άγνωστοι, τους ενημερώνουμε ότι ο πρώτος μας γιος γεννήθηκε κορίτσι αλλά δεν αισθανόταν κορίτσι και βρίσκεται σε στάδιο μετάβασης. Έτσι, έχουν επιλογή, να έρθουν ή να μην έρθουν, και τον χρόνο να συνειδητοποιήσουν ότι δεν πρέπει να κάνουν άστοχες ερωτήσεις τύπου «ποια είναι αυτή η κοπέλα στην φωτογραφία;» Ο γιος μας έχει, τους τελευταίους έξι μήνες σχέση με μια κοπέλα. Αυτό τον έχει ισορροπήσει συναισθηματικά. Δεν θα μας εκπλήξει όμως το γεγονός ότι μπορεί στο μέλλον να αποκτήσει σχέση και με άντρα. Όλα παίζουν.

http://www.10percent.gr/stiles/h-gnwmh-tou-10/3538-2011-07-23-13-24-05.html#.VVCFoXwByzM.facebook