Φεύγουν ρυθμίσεις σαν παραισθήσεις/ Της ομοφοβίας οι τόποι, στην Ευρώπη, στην Ευρώπη!

Στην Ευρώπη, στην Ευρώπη!

17 Νοεμβρίου 2013 

 MΕ ΑΦΕΤΗΡΙΑ ΤΗΝ ΑΠΟΦΑΣΗ  ΤΟΥ ΕΔΔΑ ΓΙΑ ΤΟ ΣΥΜΦΩΝΟ ΣΥΜΩΒΙΩΣΗΣ-2

του Δημήτρη Παπανικολάου

ΈΡΓΟ ΤΟΥ ΚΑΡΑΒΆΤΖΙΟ, 1608

Δεν είναι και μικρό πράγμα: από εκεί που όλοι το καιροπετούσαν, αίφνης τα κόμματα να διαγκωνίζονται για το ποιος θα πρωτοπροτείνει τροπολογία ώστε να επιτραπεί σε ομόφυλα ζευγάρια να συνάπτουν Σύμφωνο Συμβίωσης. Αυτό συμβαίνει αν πιστέψουμε τις ανακοινώσεις των τμημάτων Δικαιωμάτων ΠΑΣΟΚ, ΔΗΜΑΡ, ΣΥΡΙΖΑ την προηγούμενη εβδομάδα (συν φήμες για κίνηση εντός φιλελεύθερης ΝΔ), έπειτα από τη σχετική απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου. Όλοι σαν έτοιμοι από καιρό…

Να λοιπόν που χρειαζόταν διεθνές δικαστήριο για να θυμηθούμε ότι η Ελλάδα είναι μια από τις ελάχιστες χώρες που, σε πείσμα της ευρωπαϊκής οδηγίας, είχαν θεσμίσει Σύμφωνο Συμβίωσης που απέκλειε τα ζευγάρια ατόμων του ίδιου φύλου. Να, λοιπόν που, βοηθούντος και του ΕΔΔΑ, οι Έλληνες πολιτικοί αποφασίζουν, για μια ακόμα φορά, να φέρουν τη χώρα ένα ακόμα βήμα πιο κοντά στο ευρωπαϊκό κεκτημένο και τον εκσυγχρονισμό. Και να θες, δεν μπορείς, σούρχεται να τραγουδήσεις παραφράζοντας Σαββόπουλο: Φεύγουν ρυθμίσεις σαν παραισθήσεις/ Της ομοφοβίας οι τόποι, στην Ευρώπη, στην Ευρώπη!

Η ειρωνεία δεν θέλει σε καμία περίπτωση να μειώσει την τεράστια πολιτική και κοινωνική σημασία της νίκης που επιτεύχθηκε σε ένα θέμα που βρίσκεται στην κορυφή της ατζέντας του ελληνικού ομοφυλοφιλικού κινήματος τα τελευταία χρόνια. Αυτά είναι πράγματα σαφή και προφανή. Που δεν πρέπει όμως να μας κάνουν να ξεχνάμε ότι, κάπου εδώ, αρχίζουν τα δύσκολα. Γιατί:

α. Το ζήτημα δεν είναι μόνο αν και πώς θα επεκταθεί το Σύμφωνο Συμβίωσης τώρα. Αλλά και γιατί τόσες πολλές κυβερνήσεις, τόσοι πολλοί πολιτικοί, αρνήθηκαν να το κάνουν νωρίτερα. Ποια καταστατική ομοφοβία, ποια εθνοεμφυλοσυντήρηση, κυβερνά της κοινωνικής, της πολιτικής, και δυστυχώς και της νομικής καθημερινότητας μας τη βαθεία δομή; Και με ποιους άλλους ρατσισμούς είναι συνδεδεμένη;

β. Επιχαίρουμε για μια νίκη της λογικής και της ισονομίας. Λογική; Ισονομία; Δικαιώματα; Άνθρωποι ίσοι ενώπιον του νόμου; Μα… σε ποια χώρα; Εκεί που όλα αυτά, καθημερινά και παραδειγματικά, ανατρέπονται; Και, για να μην μπερδευτούμε, το γράφω αυτό ως Έλληνας γκέι, ως άνθρωπος δηλαδή που έμαθε από μικρός να αντιμετωπίζει ρατσισμό όχι μόνο στην πλατεία, αλλά και στο σπίτι, στο δωμάτιο, ακόμα και στον καθρέφτη του. Όσο κι αν ενθουσιάζομαι λοιπόν με τις ουσιαστικές παιδευτικές, κοινωνικές και δικονομικές δυνατότητες που θα δώσει η νομική αναγνώριση της συμβίωσης ομοφυλοφίλων, δεν μπορώ να μη βλέπω ότι αυτό το δικαίωμα θα αναγνωριστεί σε μια στιγμή που τόσων άλλων τα τόσα πολλά δικαιώματα τόσο πολύ καταπατούνται. Μου λένε ότι θα πάρω δικαίωμα. Αλλά ξέρω ότι απλώς μου επιβεβαιώνουν ένα προνόμιο. Σ’ αυτήν τη χώρα, όπου όλο και περισσότερο σ’ άλλους ορίζεται η ζωή κι άλλους αφήνουν να πεθάνουν, μου δηλώνουν τώρα μετ’ επαίνων ότι ανήκω, και καλά, στους πρώτους. Οκ, θενκς. Κανένα νέο, παρακαλώ, και για τους υπολοίπους;

γ. Ρε παιδιά, οι υπόλοιποι; Στην ιδανική μου ατζέντα αυτό θα έπρεπε να είναι το βασανιστικό ερώτημα σε κάθε πολιτική εκφορά του ομοφυλόφιλου κινήματος, ιδιαίτερα σε χώρες όπως η Ελλάδα σήμερα. Η βαθιά κατανόηση, δηλαδή, του ότι η καταπίεση, η εκμετάλευση, ο αποκλεισμός και η άρνηση δικαιωμάτων, η υπονόμευση της αυτονομίας, είναι πλέγματα που εγκλωβίζουν πολλές κατηγορίες ανθρώπων και πολλές πλευρές της ζωής των ίδιων ανθρώπων ταυτόχρονα. Η αίσθηση ότι στην υποτέλεια και την αποστέρηση είμαστε από πολλές μπάντες συνδεδεμένοι. Και η απόφαση αυτή η σύνδεση να γίνει η βάση της ελευθεριακής μας πολιτικής.

Μέχρι εδώ εκφράζω δυο φόβους κι έναν βασικό προβληματισμό. Οι φόβοι έχουν όνομα, λέγονται ομοξέπλυμα και ομοκανονικότητα, ό,τι δηλαδή σε μια διεθνή βιβλιογραφία μπορεί κανείς να βρει ως pinkwashing (= η τάση καταπιεστικών κατά τα λοιπά καθεστώτων να προβάλλουν την πρόοδο σε γκέι δικαιώματα ως άλλοθι φιλελευθερισμού) και homonormativity(= η έντεχνη νεοφιλελεύθερη στήριξη της συντηρητικοποίησης της ομοφυλόφιλης ταυτότητας). Ο προβληματισμός συνδέεται με την ελληνική δημόσια σφαίρα. Το πρόβλημα με τα γκέι δικαιώματα και τις πολιτικές φύλου και σεξουαλικότητας στην Ελλάδα είναι ότι ποτέ δεν προκαλούν δημόσια συζήτηση, ποτέ δεν αντιμετωπίζει το σύνολο δημόσια, πολιτικά και φωναχτά, τι μπορεί πραγματικά να σημαίνει ισονομία και προστασία, αξίωση της μη ετεροκανονικής σεξουαλικότητας και αντίσταση στην ομοφοβία, την έμφυλη και την εθνόφυλη βία. Αυτήν τη στιγμή, για να γίνουν όλα αυτά, πρέπει κάποιος (το δάχτυλο εδώ δείχνει ΣΥΡΙΖΑ) να κάνει πιο ριζοσπαστικές προτάσεις. Ας προταθεί, για παράδειγμα, πολιτικός γάμος με πλήρη δικαιώματα (όχι Σύμφωνο) για ομόφυλα ζευγάρια που κατοικούν στην Ελλάδα: αυτό, αν μη τι άλλο, θα φέρει τους πάντες προ των ευθυνών τους.

Η συζήτηση, αν είναι να γίνει, πρέπει να είναι διαθεματική – να δείχνει δηλαδή πόσο πολύ συνδέονται διαφορετικές αδικίες και αποκλεισμοί, ταυτότητες και αιτήματα. Και οι νόμοι, αν είναι να προτείνονται από προοδευτικούς, πρέπει να είναι έτοιμοι να σπάσουν καρύδια.

Ο Δημήτρης Παπανικολάου διδάσκει νεοελληνική φιλολογία, θεωρία της λογοτεχνίας και σπουδές φύλου στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης.

ΠΑΝΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ
ΤΜΗΜΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΝΘΡΩΠΟΛΟΓΙΑΣ

Στο πλαίσιο των "Σεμιναρίων της Τετάρτης",

την Τετάρτη 20.11.2013 

Δημήτρης Παπανικολάου: «Κάτι τρέχει με την οικογένεια: Έθνος, πόθος και συγγένεια την εποχή της κρίσης»

Αίθουσα Γ3, 3ος όροφος νέου κτηρίου
3:00-5:00 μμ.