BEAVER : Οχτώ γυναίκες και ένα bar..όπως λέμε... κάστορας.

Beaver 

στις 07 Δεκεμβρίου 2013.

Ένα ενδιαφέρον καινούργιο καφέ-μπαράκι με μορφή γυναικείας κολεκτίβας άνοιξε τις πόρτες του στο Γκάζι και ίσως ανοίξει μονοπάτια για νέες δραστηριότητες και τρόπους ψυχαγωγίας.

της Nana Rheims

Εδώ και λίγους μήνες έχει ανοίξει ένας όμορφος και ενδιαφέρων χώρος στην περιοχή του Γκαζιού. Πρόκειται για μια κολεκτίβα αποτελούμενη αποκλειστικά από γυναίκες με το περίεργο όνομα beaver (που σημαίνει κάστορας αλλά και μουνί στην αργκό). Η Σοφία, η Νανά, η Αρετή, η Κατερίνα, η Ερμίνα, η Άννα και οι δύο Μαρίες γνωρίστηκαν σε συναντήσεις σε φεμινιστικές ομάδες και δράσεις και μοιραζόμενες την ανάγκη τους να δημιουργήσουν ένα εργασιακό περιβάλλον ευχάριστο και μη καταπιεστικό, αποφάσισαν να στήσουν ένα μαγαζί μακριά από τα πρότυπα της καπιταλιστικής/πατριαρχικής επιχειρηματικότητας.

Πρόκειται για ένα μικρό και ζεστό χώρο με γλυκύτατες οικοδέσποινες, διακοσμημένο με εξαιρετικό γούστο, σε ύφος τρυφερού industrial όπου κάθε καρέκλα, τραπέζι και ποτήρι είναι διαφορετικό από το άλλο, με μια τουαλέτα έκπληξη, καθαρά ποτά σε χαμηλές τιμές, ελκυστικό κατάλογο για τσιμπολογηματάκια, παιχνίδια και περιοδικά για τα πρωινά και τα απογεύματα, και το βράδυ μια διακριτική μπαρμπαρέλα και επιλεγμένη ξένη μουσική που δεν ακολουθεί mainstream δρόμους, στην ιδανική για συζητήσεις ένταση.

Μια από τις πολλές βραδιές που βρέθηκα εκεί μιλήσαμε με τα κορίτσια για το σύμφωνο συμβίωσης, για τη «Ζωή της Αντέλ», για την Butler, για μαγειρική και ζώδια και κάπου ανάμεσα σε όλα αυτά βρήκα την ευκαιρία να πάρω την απάντηση στο γιατί νιώθω τόσο όμορφα κάθε φορά που βρίσκομαι στο χώρο αυτό. Δεν είναι μόνο ότι τα κορίτσια σερβίρουν από τις καλύτερες ρακές που θα βρεις στην Αθήνα, ούτε η ποικιλία τυριών με τη μαρμελάδα πιπεριά ούτε η Fever Ray στα ηχεία αλλά γιατί το beaver είναι φτιαγμένο με τρία σπάνια πλέον σε αντίστοιχες επιχειρηματικές αφίξεις υλικά: όρεξη, γνώση και άποψη.

Πως προέκυψε λοιπόν το όνομα beaver;

Ψάχναμε καιρό όνομα, όπως ψάχναμε καιρό και το μαγαζί. Βρίσκαμε διάφορα ονόματα, αλλά πιο εμπνευσμένα αλλά λιγότερο, τα οποία όμως δεν τα αποδέχονταν όλη η ομάδα. Το beaver επινοήθηκε αρκετό καιρό πριν βρούμε το μαγαζί. Το σκέφτηκε μία από μας και όταν το είπε στις άλλες, ήταν σχεδόν καθολικός ο ενθουσιασμός. Η διπλή του σημασία μας άρεσε πάρα πολύ! Ο κάστορας εργατικός και χαρούμενος στις αναπαραστάσεις του ως ζώο και το μουνί οικειοποιούμενο ως σύμβολο του γυναικείου-φεμινιστικού μας έκανε! Αργότερα μάθαμε και την πληροφορία ότι beaver φώναζε ο Σαρτρ τη Μπωβουάρ! Μας άρεσε πολύ αυτό, αλλά δεν ήταν το καθοριστικό στοιχείο για να επιλέξουμε το όνομα.

Γιατί κολεκτίβα;

Αυτό τον όρο κρατήσαμε ως μετάφραση του «co-op», γιατί μας έκανε περισσότερο από το συνεταιριστικό ή συνεργατικό στα ελληνικά. Κολεκτίβα, λοιπόν, γιατί αυτό σημαίνει για μας την ισότιμη συμμετοχή στην ομάδα και στην εργασία, χωρίς ιεραρχίες, χωρίς αφεντικά και με συνελευσιακές διαδικασίες λήψης αποφάσεων. Η συνέλευση είναι αυτή που αποφασίζει για τις κινήσεις του beaver και όχι κάποιο άτομο μεμονωμένα. Αυτό δεν σημαίνει οτι όλες έχουμε την ίδια άποψη για όλα τα θέματα, αλλά μέσα από τη συνδιαμόρφωση και τη συζήτηση καταλήγουμε σε αποφάσεις συνολικά αποδεκτές. Επίσης οι αρμοδιότητες είναι κατανεμημένες, έτσι ώστε να εκτελούνται από όλες, είτε στα πόστα στο μαγαζί είτε στις άλλες απαιτήσεις που αυτό έχει.

Γιατί γυναικεία;

Ένα από τα βασικά, ίσως όμως και από τα λίγα κριτήρια, για τη συμμετοχή κάποιας στη δημιουργία και τη λειτουργία του beaver ήταν, και παραμένει, να είναι γυναίκα – cis, trans, gender variant. Αυτό δεν σημαίνει μισανδρισμό, όπως πολύ εύκολα μπορεί να παρανοηθεί και είναι ένα από τα στερεότυπα που κυριαρχούν για τις φεμινίστριες. Σημαίνει, όμως, οτι μπορούμε οι γυναίκες να οικειοποιηθούμε χώρους και δράσεις που θεωρούνται κατεξοχήν αντρικοί, όπως η δημιουργία ενός καφέ μπαρ. Και μπορούμε να το κάνουμε εξίσου καλά και μόνες μας. Να σου πούμε ότι πολλές εργασίες στο μαγαζί γίνανε με τα χεράκια μας, όπου είχαμε την τεχνογνωσία βεβαίως (σχέδια του χώρου, βάψιμο, έπιπλα, πλακάκια, μπαρ). Επίσης, το beaver για μας αποτελεί την υλοποίηση της επιθυμίας μας για τον τρόπο που θα έπρεπε να δομούνται οι έμφυλες, ταξικές και εργασιακές σχέσεις: χωρίς ιεραρχίες.

Εκτός από σημείο συνάντησης/διασκέδασης ποιους άλλους στόχους έχετε για τον χώρο; Ποια είναι τα μελλοντικά σας σχέδια;

Η λειτουργία του beaver είναι σχεδιασμένη να ξεπεράσει τον πρωταρχικό στόχο, να είναι δηλαδή ένας ευχάριστος τόπος συνάντησης και συναναστροφής. Θέλουμε η καθημερινή του λειτουργία να πλαισιώνεται από τη διοργάνωση εκδηλώσεων και θεματικών από εμάς τις ίδιες αλλά και από συνεργαζόμενους φορείς.

Οι προτεραιότητές σας;

Βασικά η προώθηση της γυναικείας δημιουργίας και η ευαισθητοποίηση σε θέματα που αφορούν το γυναικείο ζήτημα και την ταυτότητα των γυναικών. Κύρια προτεραιότητα του συνεταιρισμού είναι και η ουσιαστική και πρακτική πρόσβαση όλων των ομάδων πληθυσμού ανεξάρτητα από φυσικά και πρακτικά χαρακτηριστικά.

Κυκλοφορεί η φήμη ότι οι γυναίκες μεταξύ τους είναι ανταγωνιστικές και ότι είναι δύσκολο να λειτουργήσουν ομαδικά όταν δεν υπάρχουν στην ομάδα και άντρες.

Δεν πιστεύαμε από πριν σε μια τέτοια εννοιολόγηση της συνεργασίας μεταξύ γυναικών, ούτε και τώρα κάτι έχει αλλάξει σε αυτό. Αυτού του είδους οι «φήμες» μόνο στερεότυπα μπορούν να αποτελούν, η ύπαρξη των οποίων μάλιστα συντελεί στην ενδυνάμωση του υπάρχοντος πατριαρχικού τρόπου σκέψης και λειτουργίας. Ακόμη και η θέση μιας τέτοιας ερώτησης αυτό αποδεικνύει. Θα γινόταν η ίδια ερώτηση στους συνεταίρους μια επιχείρησης, εφόσον αυτοί ήταν όλοι άντρες;

Όχι βέβαια.

Γιατί; Γιατί η πλειοψηφία των μαγαζιών λειτουργούν με αυτό το μοντέλο. Γι αυτό και αυτό που ονομάζεται γυναικεία επιχειρηματικότητα είναι κάτι πολύ δειλά εμφανιζόμενο. Γιατί υπάρχει η καχυποψία απέναντι στο αν θα τα καταφέρουν γυναίκες μόνες τους να κάνουν κάτι τέτοιο, μια και παραδοσιακά η «θέση» τους δεν είναι σε τέτοια εργασιακά πόστα. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα του πώς κοινωνικά και θεσμικά αντιμετωπίζεται η «γυναικεία εργασία» και οι ρόλοι που «είναι ικανές» να επιτελέσουν οι γυναίκες, είναι το εξής: σ' ένα γραφειοκρατικό έγγραφο από τράπεζα το οποίο έπρεπε να συμπληρώσουμε ως συνεταιριστική επιχείρηση, έπρεπε να υπογράψουν τα 3 μέλη της διοικούσας επιτροπής. Στο πρότυπο που μας έδωσε η τράπεζα για να αντιγράψουμε και να φτιάξουμε το αντίστοιχο δικό μας, στο τέλος έγραφε: Ο πρόεδρος, Ο ταμίας και Η γραμματέας!!

https://www.facebook.com/collectivabeaver?fref=ts

Η κολεκτίβα Beaver, στην οδό Μεγάλου Βασιλείου 46

 αποτελεί απόδειξη ότι στην περίοδο της κρίσης η δημιουργικότητα απογειώνεται – στην προκειμένη περίπτωση η γυναικεία δημιουργικότητα. Οχτώ γυναίκες ένωσαν τις δυνάμεις και τις ιδέες τους φτιάχνοντας έναν χώρο με στόχο την αίσθηση του οικείου, του οικογενειακού, του φιλικού, ένα στέκι στο οποίο θα ένιωθαν και οι ίδιες ωραία.

Η Μαρία, ένα μέλος της κολεκτίβας, με υποδέχεται με ένα τεράστιο χαμόγελο «ντυμένο» σε πολύ χαμηλούς τόνους. Μόλις έχει σερβίρει καφέ και κάθεται απέναντί μου, σε ένα από τα ιδιαίτερα τραπεζάκια του χώρου. Μιλάει τόσο απαλά που φοβάμαι ότι δεν θα ακούω τίποτα στην απομαγνητοφώνηση, αλλά τελικά όλα πάνε καλά.

Μου λέει ότι έφτιαξαν το Beaver για τον κόσμο που δεν έχει ένα στέκι, που θα ήθελε έναν χώρο για να νιώσει πιο οικεία, όπως στο σπίτι του. «Και να τον φροντίσουμε εμείς!» λέει χαρακτηριστικά. «Αυτή τη διάθεση είχαμε, να υποδεχόμαστε κόσμο και να αισθάνεται όμορφα που βρίσκεται σε ένα café. Εμείς οι ίδιες είχαμε αυτή την ανάγκη. Ακόμα και μόνος του να έρθει κάποιος να μην αισθάνεται περίεργα στον χώρο. Χαιρόμαστε πολύ που βλέπουμε τον κόσμο να φεύγει ευχαριστημένος, είναι πολύ ωραίο συναίσθημα».
Αλλος ένας σκοπός της κολεκτίβας είναι να αναδειχθεί η γυναικεία δημιουργικότητα με διάφορους τρόπους, όπως να παρασκευάζουν οι ίδιες τα προϊόντα που παρέχουν (μαρμελάδες, λικέρ κά.). Εννοείται ότι το μενού της κουζίνας είναι επίσης χειροποίητο με δικές τους πρώτες ύλες, τις οποίες βρίσκουν από μικρούς παραγωγούς.

Το Beaver γίνεται και χώρος φιλοξενίας της τέχνης, με καλλιτέχνες «που δεν απευθύνονται στη μεγάλη αγορά» αλλά θέλουν να προμοτάρουν τη δουλειά τους. Παρουσιάσεις βιβλίων, ομιλίες, προβολές βρίσκονται και αυτά στην ατζέντα των κοριτσιών. Ο όρος κλειδί εδώ είναι «αλληλέγγυα και συνεργατική οικονομία», σε δίκτυο της οποίας ανήκει και η κολεκτίβα του μπαρ.

«Η επαγγελματική ανασφάλεια ήταν ένας λόγος που θέλαμε να το ξεκινήσουμε», εξηγεί η Μαρία για τα κίνητρα της ομάδας – οι επαγγελματικές ιδιότητες των μελών της οποίας ποικίλλουν από την αρχιτεκτονική έως τη ναυπηγική και το εμπόριο. «Η ιδέα να έχουμε όλες μια απασχόληση με αυτόν τον τρόπο, με πολύ αξιοπρεπείς συνθήκες και όρους συνεργασίας ήταν από τους βασικότερους λόγους.

Να δουλεύεις με ανθρώπους που σέβεσαι, χωρίς εκμετάλλευση και ιεραρχίες. Η αυτο-οργάνωση συμβαδίζει με την εργασιακή συνθήκη. Υπήρχε κάποιος προβληματισμός αναφορικά με την κρίση, αλλά είχαμε τόση όρεξη και διάθεση για να γίνει, ώστε αν και ακούγαμε απέξω «πώς ανοίγετε μαγαζί στην κρίση;» κάπως δεν μας απασχολούσε. Ούτως ή άλλως δεν μπορούσαμε να προβλέψουμε κάτι».
Για αυτόν τον λόγο φρόντισαν να φτιάξουν το μαγαζί με όσα πράγματα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν, να ανακυκλωθούν. Το κατάφεραν με ευρηματικότητα που φαίνεται παντού: στα έπιπλα, στον φωτισμό, σε αντικείμενα που έφεραν από τα σπίτια τους. Δεν ξεχύθηκαν στα μαγαζιά για αγορές, παρά μόνο για τα απολύτως απαραίτητα, όσα δεν μπορούσαν να κατασκευάσουν οι ίδιες.

Το μεράκι τους αποδεικνύεται και στο γεγονός ότι οι βοηθητικοί χώροι είναι άνετα προσβάσιμοι και από ΑΜΕΑ, κάτι σπάνιο στην πόλη (και στην Ελλάδα γενικότερα). Το Beaver λειτουργεί από τις 10 το πρωί έως τις 9 βράδυ τις καθημερινές και έως τις 2 -ή και αργότερα- Παρασκευή και Σάββατο.

Νικήτας Καραγιάννης