Τα παιδιά είναι μια χαρά

ΠΕΜΠΤΗ, 20 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2014 19:18

Της Ελένης Κορόβηλα 

Όλα είναι θέμα αφήγησης. Κάθε ιστορία μπορεί να ευσταθεί και να επιτελεί το σκοπό της εφόσον είναι δομημένη χωρίς κενά, με ειλικρίνεια (ως προς το στόχο της), με σεβασμό προς το κοινό στο οποίο απευθύνεται και, ει δυνατόν, με αγάπη.

Η νηπιαγωγός και μέλος της ελληνικής οργάνωσης «Οικογένειες Ουράνιο Τόξο» Στέλλα Μπελιά έγραψε ένα παραμύθι για να αφηγηθεί στα παιδιά οικογενειών ΛΟΑΤ* τη δική τους οικογενειακή ιστορία: Τα δυο μικρά αβγά. 

Μια «αβγοκεντρική» προσέγγιση για το πώς γεννιούνται τα μωρά

Η Καφετούλα, ένα καφέ αβγό, εξηγεί στον Ασπρούλη, ένα άσπρο αβγό, πως ό,τι μορφή κι αν έχει η οικογένεια στην οποία θα γεννηθεί, το σημαντικότερο που θα χρειαστεί για να μεγαλώσει είναι η αγάπη. Φτάνει όμως η αγάπη για να είναι λειτουργική και κοινωνικά ενταγμένη μια οικογένεια; Καθώς τα παιδιά δεν γεννιούνται μόνο από τα αβγά των μαμάδων τους, τα πράγματα γίνονται πιο περίπλοκα όταν συνειδητοποιούν πως κάτι διαφορετικό συμβαίνει στη δική τους οικογένεια.

Μέλημα της Στέλλας Μπελιά μοιάζει να είναι τα παιδιά ομόφυλων ζευγαριών ή μονογονεϊκών οικογενειών, κατά κύριο λόγο ενός ομοφυλόφιλου αλλά και αμφισεξουαλικού ή τρανσεξουαλικού (διαφυλικού) γονιού, να αποκτήσουν αναγνώριση μέσω της αφήγησης. Παιδιά μεγαλώνουν σε όλα τα πιθανά οικογενειακά σχήματα: πυρηνικής οικογένειας, μονογονεϊκής ετεροφυλοφιλικού γονιού ή ΛΟΑΤ γονιού, οικογένειας ομόφυλου ζευγαριού ή μικτή οικογένεια που έχει δημιουργηθεί από τα υλικά προηγούμενων οικογενειών. Το βιβλίο ωστόσο απευθύνεται επίσης και στα παιδιά των πυρηνικών οικογενειών με ετεροφυλόφιλους γονείς, τα οποία είτε από πρόθεση είτε από ελλιπή ενημέρωση των γονιών τους αγνοούν την ύπαρξη οικογενειών με διαφορετική σύνθεση από τη δική τους.

Στην Ελλάδα τα ομόφυλα ζευγάρια που μεγαλώνουν παιδιά είναι πολύ περισσότερα και υπάρχουν από πολύ παλιότερα από όσο γνωρίζουμε. Η ομοφοβία έχει επιβάλει κανόνα σιωπής σε πολλά σπίτια. Οι οικογένειες προκύπτουν με διάφορους τρόπους και σχηματισμούς (βοηθούσης και της υποβοηθούμενης αναπαραγωγής ή των παρένθετων μητέρων, ενώ και η υιοθεσία, εφόσον το νομικό πλαίσιο ήταν προσαρμοσμένο στις κοινωνικές ανάγκες, θα ήταν μια επιλογή για περισσότερους επίδοξους γονείς) και με δεδομένο πως αποτελούν απολύτως συνειδητή επιλογή έχουν ως αφετηρία την επιθυμία για ολοκλήρωση. Όσο για την αντίληψη πως τα παιδιά οικογενειών ΛΟΑΤ είναι δυστυχισμένα ή είναι λιγότερο πιθανό να ευτυχίσουν ως ενήλικες σε σχέση με τα παιδιά παραδοσιακών οικογενειών, μέχρι σήμερα τίποτα δεν το αποδεικνύει· οπότε μάλλον «τα παιδιά είναι μια χαρά».

Ενάντια στον φόβο

Τα δυο μικρά αβγά είναι η προσπάθεια να βρεθεί μια αφήγηση που να εξηγεί, να καθησυχάζει, να διαλύει τη σύγχυση, να αίρει τους αποκλεισμούς και τις προκαταλήψεις και –ίσως το σημαντικότερο όλων– να καταπολεμά το φόβο. Αν το εγχείρημα μπορεί να κριθεί άτεχνο, να θεωρηθεί πως έχει ελλείψεις ή παραλείψεις αυτό οφείλεται κυρίως στο γεγονός πως ουσιαστικά πρόκειται για μια αυτοέκδοση των Οικογενειών Ουράνιο Τόξο και στη σπουδή τους να υπάρξει το συντομότερο ένα τέτοιο παραμύθι αναφοράς για τα παιδιά τους. Πράγματι, αν κάποιος εκδοτικός οίκος είχε αναλάβει το ρίσκο αυτής της έκδοσης, το περιτύλιγμα του βιβλίου θα ήταν πιο ελκυστικό, το κείμενο του παραμυθιού επιμελημένο και η εικονογράφηση ίσως περισσότερο ευφάνταστη, χωρίς αυτό να σημαίνει πως η Σμαράγδα Μάγκου δεν έκανε μια τίμια προσπάθεια να αφηγηθεί με τις εικόνες που δημιούργησε την μικρή ιστορία των δυο αβγών που με αγάπη έγραψε η Στέλλα Μπελιά. Ίσως έτσι το βιβλίο να έβρισκε ευκολότερα το δρόμο του για τα ράφια των βιβλιοπωλείων, κάτι που θα έδινε τη δυνατότητα στους γονείς να απλώσουν το χέρι για να το ξεφυλλίσουν και θα έκανε τους εκπαιδευτικούς πιο δεκτικούς στο να το επιλέξουν για το θέμα του και να το δουλέψουν στις τάξεις. Είναι κάτι που μάλλον δεν θα αργήσει να γίνει, αλλά σε αυτή τη συγκυρία οι Οικογένειες Ουράνιο Τόξο έκριναν πως τώρα ήταν η ώρα για να καλυφθεί το βιβλιογραφικό κενό. Άλλωστε, η ουσία σπάνια βρίσκεται στο περιτύλιγμα.

Εκτός από την πρόσφατη εκδοτική δραστηριότητα, οι Οικογένειες Ουράνιο Τόξο διοργάνωσαν υπό τον τίτλο «Η αγάπη δημιουργεί οικογένειες» μια ημερίδα προσκαλώντας πανεπιστημιακούς για να μιλήσουν από νομικής, κοινωνιολογικής και παιδαγωγικής πλευράς για το θέμα. Η αποδοχή από την Πολιτεία και η νομική αναγνώριση της ύπαρξής τους είναι το βασικότερο αίτημά τους. Η θεσμοθέτηση του γάμου μεταξύ ομοφυλοφίλων θα άνοιγε το δρόμο και για την αναγνώριση των δικαιωμάτων και των δύο γονιών στα παιδιά τους. Σε αυτή τη συγκυρία, ωστόσο, πέρα κι από τη νομική αναγνώριση ενδιαφέρονται για την ψυχική υγεία των παιδιών τους –που είναι ευάλωτη έξω από το προστατευτικό κουκούλι της οικογένειας–, την ομαλή ένταξή τους στο σχολικό περιβάλλον και κατ' επέκταση στην κοινωνία.

* Τα αρχικά ΛΟΑΤ (αγγλικά LGBT, Lesbian-Gay-Bisexual-Transgender) αναφέρονται συνολικά στα Λεσβιακά, Ομοφυλόφιλα, Αμφισεξουαλικά και Τρανσεξουαλικά άτομα. Ο όρος μπορεί μερικές φορές να συναντάται και ως ΛΟΑΔ, ερμηνεύοντας τα τρανσεξουαλικά άτομα στην ελληνική γλώσσα ως διαφυλικά.

** Η κεντρική φωτογραφία είναι στιγμιότυπο από την ταινία "The kids are alright" (2010) της Lisa Cholodenko με πρωταγωνίστριες τις Anette Bening και Julianne Moore, οι οποίες υποδύονται ένα παντρεμμένο ζευγάρι λεσβιών που μεγαλώνουν μαζί τα παιδιά που έχουν αποκτήσει με δότη σπέρματος.