Παιδοθεσία – Μια αναγνώριση που δεν κοστίζει τίποτα (στο κράτος)

(Με αφορμή τη συζήτηση που οργάνωσε στις 4/2/2015 το Κέντρο Φιλελεύθερων Μελετών «Μάρκος Δραγούμης» με θέμα: «Παιδοθεσία από ομόφυλα ζευγάρια»)

Σύμφωνα με το άρθρο 7 της αναθεωρημένης Ευρωπαϊκής Σύμβασης για την παιδοθεσία, η οποία έχει υπογραφεί μόνο από τρεις χώρες της Ευρώπης από τις 27/11/2008:

«Τα κράτη είναι ελεύθερα να επεκτείνουν το πεδίο της Σύμβασης σε ζευγάρια του ίδιου φύλου, τα οποία έχουν συνάψει γάμο ή σύμφωνο συμβίωσης. Είναι επίσης ελεύθερα να επεκτείνουν το πεδίο της Σύμβασης αυτής σε ζευγάρια διαφορετικού και ίδιου φύλου που ζουν μαζί σε μια σταθερή σχέση».

Παρόλα αυτά το ζήτημα των παιδιών που μεγαλώνουν σε LGBTQI ζευγάρια αποδεικνύεται ακανθώδες και έχει καθηλώσει άλλα αιτήματα, όπως αυτά της ισότητας σε πολιτικό γάμο και σύμφωνο συμβίωσης για όλα τα ζευγάρια ανεξαρτήτως σεξουαλικού προσανατολισμού και ταυτότητας φύλου. Επίσης, όταν μιλάμε για το δικαίωμα στην παιδοθεσία, το μυαλό μας πηγαίνει στα ζευγάρια του ίδιου φύλου ξεχνώντας ότι το ίδιο δικαίωμα έχουν και οι τρανς άνθρωποι, με αποτέλεσμα να διαιωνίζεται μια ανισότητα.

Ας δούμε πρώτα ορισμένα στατιστικά στοιχεία που αφορούν την παιδοθεσία:

Σύμφωνα με την απογραφή του 2000, στις ΗΠΑ ζούσαν 65.000 παιδιά με γονείς του ίδιου φύλου. Η απογραφή του 2012 ανεβάζει τον αριθμό των παιδιών στα 110.000 (δηλαδή, διπλασιάστηκε ο αριθμός των παιδιών). Επιπλέον το 4% των παιδοθεσιών, πάλι σύμφωνα με τα επίσημα στατιστικά στοιχεία της χώρας, αφορά LGBT γονείς.

Στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού, και συγκεκριμένα στην Ιρλανδία, αναμένεται να συζητηθεί πρώτα η αναθεώρηση της νομοθεσία για τις παιδοθεσίες και μετά η χώρα θα αποφασίσει με δημοψήφισμα (τον Μάιο του 2015) για την ισότητα στον γάμο. Εν ολίγοις, υπάρχει μεγάλη πιθανότητα να ανοίξει η παιδοθεσία για τα LGBT ζευγάρια και μετά να διευθετηθεί το θέμα της νομικής αναγνώρισης των ζευγαριών.

Τι γίνεται στην υπόλοιπη Ευρώπη:

Πλήρη δικαιώματα δίνει πρώτη η Ολλανδία την 1^η Απριλίου του 2001 (και δεν είναι καθόλου πρωταπριλιάτικο). Θεσμοθετημένη παιδοθεσία έχουν 12 χώρες μέχρι στιγμής, οι: Ανδόρα, Βέλγιο, Δανία, Γαλλία, Ισλανδία, Λουξεμβούργο, Μάλτα, Ολλανδία, Νορβηγία, Ισπανία, Σουηδία και Αγγλία. Επίσης, επιτρέπεται η παιδοθεσία του παιδιού του άλλου συντρόφου σε Αυστρία, Φιλανδία, Γερμανία και Σλοβενία. Η Εσθονία ανοίγει την παιδοθεσία την 1^η Ιανουαρίου του 2016 και έχει ήδη κατατεθεί (16/1/2015) στη Βουλή της Πορτογαλίας ανάλογο σχέδιο νόμου.

Σύμφωνα με δημοσκόπηση του 2003 της Gallup Europe για λογαριασμό της ILGA-Europe, οι νέες γενιές και οι ανώτερου μορφωτικού επιπέδου άνθρωποι υποστηρίζουν πιο εύκολα τον γάμο και την παιδοθεσία. Η κοινή γνώμη στην Ελλάδα είναι αρκετά αποθαρρυντική αν κρίνουμε από το αποτέλεσμα του Ευρωβαρομέτρου  του 2006 όπου το 89% είναι κατά με ένα 11% υπέρ μόνο (ΔΓ/ΔΑ=0%).

Μερικές αλήθειες σπάνε τους μύθους:

Κάποιος κόσμος πιστεύει πως τα παιδιά χρειάζονται έναν πατέρα και μια μητέρα. Κάποιοι άλλοι θεωρούν πως το φύλο των γονέων δεν παίζει κανένα απολύτως ρόλο. Η πραγματικότητα μας δείχνει ότι αυξάνει γεωμετρικά ο αριθμός των παιδιών που μεγαλώνουν με LGBT γονείς και όσο αυτή η τάση παραμένει ανοδική τόσο πιο υποστηρικτική θα γίνεται η κοινωνία και η κοινή γνώμη σε θέματα γονεϊκότητας και παιδοθεσίας.

Βέβαια, τίποτα δεν κερδίζεται από μόνο του χωρίς ορατότητα. Που σημαίνει ότι όσο παρισσότερο βγαίνουμε προς τα έξω, όσο περισσότερο πιέζουμε να δοθεί λύση σε πρακτικά ζητήματα τόσο μεγαλύτερη υποστήριξη θα έχουμε. Η παιδοθεσία από LGBT ζευγάρια είναι ακόμα κάτι το νέο γιατί η «εικόνα» που έχουμε για την οικογένεια τείνει να περιορίζεται (ακόμα) σε γονείς διαφορετικού φύλου. Αυτό ακριβώς το στερεότυπο έρχονται να σπάσουν τα LGBT ζευγάρια που αποφασίζουν να γίνουν γονείς είτε με επιβοηθούμενη αναπαραγωγή, με παρενθεσία ή με παιδοθεσία.

Εξ’ άλλου οι έρευνες, που δεν είναι λίγες σε αριθμό, δείχνουν ότι η σεξουαλική ταυτότητα του παιδιού δεν επηρεάζεται καθόλου από την ταυτότητα των γονέων. Δηλαδή, από το αν ένα παιδί μεγαλώνει με γονείς του ίδιου ή του αντίθετου φύλου. Δεν υπάρχουν αδιάσειστα στοιχεία που να συνομολογούν ότι ο σεξουαλικός προσανατολισμός και η ταυτότητα φύλου των γονέων εμποδίζει στο παραμικρό την ψυχική υγεία του παιδιού. Ούτε υπάρχουν εμπειρικά στοιχεία που να αποδεικνύουν την ακαταλληλότητα των LGBT γονέων. Το παιδί επηρεάζεται από τη σχέση που έχει με τους γονείς του και όχι από τη σεξουαλικότητα των γονέων. Να προσθέσω εδώ ότι η πράξη μας έχει δείξει πως η αγάπη, η ηρεμία, ο σεβασμός, η προστασία, η ασφάλεια και ένας γονέας που νοιάζεται βαραίνουν περισσότερο από το οτιδήποτε άλλο.

Έρχομαι, τώρα, στο ερώτημα που απασχολεί όλους τους γονείς, ακόμα και αυτούς που δεν έχουν γίνει ακόμα: «Πώς αντιμετωπίζονται τα περιπαιχτικά και απαξιωτικά σχόλια;» (όχι απαραιτήτως εντός του σχολικού περιβάλλοντος). Τα παιδιά έχουν μια τάση να αστειεύονται για πάρα πολλά πράγματα. Το ερώτημα εδώ δεν είναι «τι θα κάνω αν έλθει το παιδί μου με παράπονα και κλάματα στο σπίτι», αλλά «υπάρχει κάτι για το οποίο δεν κάνουν αστεία τα παιδιά;» Η εμφάνιση, η συμπεριφορά, η εξυπνάδα, οι βαθμοί και οι επιδόσεις είναι μερικά εξ αυτών. Είναι πράγματα που γνωρίζουν καλά οι γονείς, τα αντιμετωπίζουν και δεν υπάρχει λόγος να τα θέτουμε ως ανυπέρβλητα εμπόδια και να δημιουργούμε αναπάντητα ερωτήματα. Είναι καταστάσεις που έχουμε και εμείς βιώσει στην παιδική και σχολική μας ηλικία. Θα υπάρξουν δύσκολες στιγμές, όμως ας το δούμε ως μια ευκαιρία για να θωρακίσουμε τα παιδιά μας, να τους δώσουμε τις κατάλληλες απαντήσεις και να τα μάθουμε τι σημαίνει σεβασμός και ανθρωπιά.

Εν κατακλείδι, ο σεξουαλικός προσανατολισμός και η ταυτότητα φύλου δεν μπορεί να χρησιμοποιούνται ως μαξιλάρι για να κρίνουμε ως δυσλειτουργική την οικογένεια των LGBT ανθρώπων. Ούτε να μεταθέτουμε στις «καλένδες» ζητήματα που απαιτούν άμεσα την νομική τους λύση. Ουσιαστικά χρειάζεται να δημιουργηθεί άμεσα ένα προστατευτικό νομικό πλαίσιο το οποίο θα δίνει λύση σε υπαρκτά πρακτικά θέματα και δεν θα λειτουργεί ως πυρήνας διακρίσεων που υποβαθμίζουν ελευθερίες τις οποίες εγγυάται το κράτος σε άλλους γονείς.

Τέλος, είναι ανυπόστατο να προβάλλεται ως επιχείρημα ο (δήθεν) διχασμός της επιστημονικής κοινότητας. Ο Αμερικάνικος Σύνδεσμος Ψυχολόγων έχει τοποθετηθεί επίσημα κατά των διακρίσεων στην παιδοθεσία για λόγους σεξουαλικού προσανατολισμού από το 2004(δυστυχώς, δεν αναφέρθηκε στην ταυτότητα φύλου): «Δεν υπάρχουν επιστημονικές αποδείξεις ότι η αποτελεσματικότητα της γονεϊκότητας σχετίζεται άμεσα με τον σεξουαλικό προσανατολισμό των γονέων».

Ειρήνη Πετροπούλου