Προσφυγή της ελληνικής ομοφυλόφιλης κοινότητας στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου

                                      «Ισότητα στο σύμφωνο συμβίωσης»



ΡΕΠΟΡΤΑΖ Ηλίας Κανέλης

ΔΗΜΟΣΙΕΥΘΗΚΕ: Δευτέρα 28 Ιανουαρίου 2013

Στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου  (ΕΔΔΑ) έφτασε  η διεκδίκηση της ελληνικής ομοφυλόφιλης κοινότητας να επεκταθούν οι διατάξεις του συμφώνου συμβίωσης και σε άτομα του ίδιου φύλου. Αυτό προκύπτει ως αποτέλεσμα της προσφυγής στο ΕΔΔΑ του Γρηγόρη Βαλλιανάτου, του Νίκου Μυλωνά και άλλων, οι οποίοι εγκαλούν την Ελλάδα για διακρίσεις έναντι των ομοφυλόφιλων ζευγαριών


. Η προσφυγή στο ΕΔΔΑ προέκυψε ως ανάγκη μετά το 2011, όταν χάθηκε και η τελευταία ευκαιρία ρύθμισης ενός θέματος που, όπως επισημαίνουν οι προσφεύγοντες, για τις λοιπές ευρωπαϊκές χώρες είναι θεσμικά λυμένο. Τη χρονιά εκείνη η συζήτηση στην Ελλάδα είχε ανάψει για τα καλά. Τι θα γινόταν με τα ομοφυλόφιλα ζευγάρια, πώς θα γίνει δυνατόν να κατοχυρωθεί νομοθετικά η συμβίωσή τους, πώς μπορούν να διασφαλιστούν τα αστικά δικαιώματα που απορρέουν από μια μακρά σχέση η οποία αναγνωρίζεται σε όλες τις χώρες της Ευρώπης αλλά όχι και στην Ελλάδα;

Στη συγκυρία εκείνη η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ είχε συμφωνήσει ότι, όντως, στο σημείο αυτό υπήρχε κενό. Οτι το σύμφωνο συμβίωσης που είχε θεσμοθετηθεί από το 2008 στην Ελλάδα αφορούσε μόνο ζευγάρια διαφορετικού φύλου και ότι αυτό συνιστούσε ελληνική ιδιαιτερότητα. Στις άλλες 22 ευρωπαϊκές χώρες όπου θεσμοθετήθηκε το σύμφωνο συμβίωσης, αυτό αφορούσε και τα ζευγάρια του ίδιου φύλου. Αυτή την ιδιαιτερότητα η τότε κυβέρνηση είχε υποσχεθεί ότι θα τη διορθώσει.

Αλλά δεν έκανε τίποτα. Τα μεγάλα πολιτικά γεγονότα που ακολούθησαν έσβησαν από την επικαιρότητα θέματα που είχαν να κάνουν με τα ατομικά δικαιώματα. Μοιραία, η υπόθεση μεταφέρθηκε στο ΕΔΔΑ, όπου και συζητήθηκε στο ακροατήριο στις 16 Ιανουαρίου. Συνήγοροι των προσφυγόντων ήταν ο καθηγητής Νίκος Αλιβιζάτος και η γαλλίδα δικηγόρος Καρολίν Μεκαρί, ενώ την ελληνική κυβέρνηση εκπροσώπησε η δικηγόρος του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους Μυρτώ Γερμανή.

Η πλευρά της ελληνικής κυβέρνησης υποστήριξε ότι το σύμφωνο συμβίωσης που ισχύει στην Ελλάδα δεν συνιστά διάκριση κατά των ζευγαριών του ίδιου φύλου και ότι, απλώς, καθρεπτίζει τη βιολογική κανονικότητα, όπως είπαν. Παιδιά γεννιούνται μόνο από ζευγάρια διαφορετικού φύλου, τόνισαν, ενώ υποστήριξαν ότι δεν υπάρχει επιτακτική ανάγκη να επεκταθεί το σύμφωνο συμβίωσης και για ζευγάρια του ίδιου φύλου.

Η πλευρά των προσφυγόντων κατά της Ελλάδας, πάντως, θεωρεί ότι η ελληνική Πολιτεία έχει υπαναχωρήσει από παλαιότερες διακηρύξεις της. Επισημαίνει μάλιστα ότι το 2011, όταν άρχισε η συζήτηση της προσφυγής κατά της Ελλάδας στο ΕΔΔΑ, η ελληνική κυβέρνηση στα γραπτά επιχειρήματα που είχε καταθέσει υποστήριζε ότι ναι μεν ο ισχύων νόμος δεν μπορούσε να επεκταθεί στα ζευγάρια του ίδιου φύλου, υπήρχε ωστόσο πρόνοια να εισαχθεί άλλη νομοθετική ρύθμιση - η οποία, βεβαίως, δεν εισήχθη ποτέ.

 Διακρίσεις στην καθημερινότητα



Τρία ομόφυλα ζευγάρια μάς μιλούν για τις διακρίσεις που αντιμετωπίζουν στην καθημερινότητά τους. Παρότι ζουν χωρίς να κρύβονται, θέλησαν να μη μιλήσουν επώνυμα, από τον φόβο της δημοσιότητας κι επειδή η ομοφυλοφιλία ακόμη αντιμετωπίζεται άλλοτε σαν κάτι εξωτικό και αφύσικο κι άλλοτε σαν ταμπού.



Γιώργος, 50 ετών, στέλεχος υπ. Ανάπτυξης (18 χρόνια σχέση με τον Χρήστο, 50 ετών, δημόσιο υπάλληλο)



«Πριν από χρόνια αγοράσαμε από κοινού με τον σύντροφό μου ένα οικόπεδο για να χτίσουμε σπίτι. Ετυχε να έχω εγώ τα λεφτά για το σπίτι` αυτός δεν είχε. Αποφάσισα να το χτίσω. Αν όμως, χτύπα ξύλο, πέθαινε εκείνος, η οικογένειά του θα είχε δικαιώματα στο σπίτι. Αναγκαστήκαμε να χωρίσουμε το οικόπεδο, να στριμώξουμε το σπίτι στη δική μου μερίδα. Ενα σωρό τρεχάματα, ένας σκασμός λεφτά στην εφορία. Τώρα έχουμε το άλλο: αν πεθάνω εγώ, πώς θα εξασφαλιστεί ο σύντροφός μου ότι δεν θα τον βγάλουν έξω οι δικοί μου; Ίσως πρέπει να κάνω μια επικαρπία, ίσως να του αφήσω το σπίτι κληρονομιά-κι άλλα εξοδα δηλαδή. Με βάζουν σε μια διαδικασία για πράγματα που άλλοι θεωρούν αυτονόητο δικαίωμα. Σέβομαι τους νόμους, πληρώνω φόρους. Δεν πρέπει να σεβαστεί η πολιτεία την επιλογή μου να ζω με τον άνθρωπό μου;»




 
Μαρία, 55 ετών, άνεργη, Κατερίνα, 54 ετών, άνεργη – 12 χρόνια μαζί, με τρία παιδιά



«Οταν αποφασίσαμε να μείνουμε μαζί στο διαμέρισμα της Μαρίας πάνω από το μίνι μάρκετ που είχαμε, αρκετοί από τη γειτονιά μάς έκοψαν την καλημέρα. Δεν είναι μόνο ότι χάσαμε πολλή πελατεία. Ημασταν εκτεθειμένες, νιώθαμε ότι παρακολουθούν το κάθε βήμα μας. Θέλουν να μη φαινόμαστε. Δεν είμαστε αόρατες, δεν γίνεται να ζούμε στα κρυφά. Ούτε και μας αρέσει να ζούμε στα φώτα της δημοσιότητας. Δικαιούμαστε να υπάρχουμε στην κοινωνία όπως όλοι. Απλά πράγματα. Οταν αρρωσταίνει η μία, να έχει λόγο η άλλη, να μην αρνούνται να της δώσουν τις εξετάσεις. Εμείς, για παράδειγμα, είμαστε μια οικογένεια με τρία παιδιά, αλλά δεν πήραμε ποτέ επίδομα τέκνων, ούτε τις διευκολύνσεις που προβλέπονται για τους πολύτεκνους. Πρέπει να έχουμε ίσα δικαιώματα. Το σύμφωνο είναι ένα βήμα».



Θεοδόσης, 50 ετών, καθηγητής ξένης γλώσσας στο Πανεπιστήμιο με σύμβαση, Αγγελος, 52 ετών, καθηγητής δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης – 27 χρόνια μαζί



«Στα πολύ σημαντικά προβλήματα που αντιμετωπίζει σήμερα κανείς, οι ομοφυλόφιλοι αντιμετωπίζουν επιπλέον τις διακρίσεις σε βάρος τους. Ορισμένοι δεν βλέπουν θετικά τη θεσμική κατοχύρωση των ομόφυλων σχέσεων διότι πιστεύουν ίσως πως τις σχέσεις δεν τις νομιμοποιούν οι θεσμοί. Εχουμε διαφωνήσει και μεταξύ μας γι” αυτό. Δεν πρέπει όμως να υποβαθμίσουμε την υλική διάσταση του ζητήματος. Τα ομόφυλα ζευγάρια δεν είχαμε δικαίωμα να πάρουμε επίδομα γάμου, να κάνουμε κοινή φορολογική δήλωση, να πάρουμε δάνειο, να αγοράσουμε ένα ακίνητο. Τρέχουμε σε συμβολαιογράφους για να εξασφαλίσουμε τον σύντροφό μας. Ενας φίλος βρισκόταν στην εντατική και δεν επέτρεπαν στον σύντροφό του να τον δει γιατί δεν ήταν συγγενής α” βαθμού. Πρέπει να ενταχθεί η σεξουαλική αγωγή στο σχολείο από κατάλληλα καταρτισμένους εκπαιδευτικούς, να συζητιούνται τα θέματα αυτά στα συνδικάτα και στους χώρους δουλειάς, να περιληφθεί ο σεξουαλικός προσανατολισμός στο νόμο για τη ρητορική του μίσους. Πρέπει όμως να σε προστατεύει και ο νόμος, αλλιώς είσαι έρμαιο του κάθε ομοφοβικού που θα βρεθεί μπροστά σου».