Διακρίσεις στην οικογενειακή ζωή λόγω μη θεσμικής αναγνώρισης των ζευγαριών του ίδιου φύλου

http://youtu.be/--MD5-FtPps
Γενικά
Ως γνωστόν, τα ζευγάρια του ίδιου φύλου στερούνται αναγνώρισης στην Ελλάδα είτε με πολιτικό γάμο ή με σύμφωνο συμβίωσης. Σκοπός της έρευνας μας ήταν να δούμε πώς οι λεσβίες και οι γκέι βλέπουν αυτή τη διάκριση από πλευράς της πολιτείας και κατά πόσο θεωρούν το γεγονός αυτό μεροληπτική συμπεριφορά.

Η έρευνα εκπονήθηκε από τη Deborah Hartcort, την Ειρήνη Πετροπούλου ( από την ομάδα «Οικογένειες Ουράνιο Τόξο») και τον Stevie McClair με την ευγενή χρηματοδότηση του Alexander Faradas σε δείγμα 530 ατόμων τα οποία ζουν σε διάφορες πόλεις και μέρη της Ελλάδας (Αθήνα, Θεσσαλονίκη, Κρήτη, Ζάκυνθος, Χίος κλπ). Ξεκίνησε τον Μάρτιο του 2012 και τελείωσε το Δεκέμβριο του ίδιου έτους. Στόχος της έρευνας ήταν να διαφωτίσει πάνω στο είδος των διακρίσεων που βιώνουν τα ζευγάρια του ίδιου φύλου στην Ελλάδα όχι μόνο από πλευράς θεσμοθετημένης αναγνώρισης τους στον πολιτικό γάμο και στο σύμφωνο συμβίωσης, όσο και στο θέμα της οικογενειακής προστασίας είτε έχουν ή δεν έχουν παιδιά.

Η έρευνα έγινε χωρίς την οποιαδήποτε ανάμιξη ΜΚΟ ή άλλου κρατικού φορέα.

Βασικά ευρήματα
Η παρούσα έρευνα έδειξε ότι τα ζευγάρια του ίδιου φύλου όχι μόνο βρίσκονται αλλά και αισθάνονται ότι βρίσκονται σε μειονεκτική θέση όσον αφορά το Οικογενειακό Δίκαιο και ιδιαίτερα σε θέματα διευθέτησης της από κοινού αποκτηθείσας περιουσίας, της ασφαλιστικής κάλυψης, της φορολογίας, της οικογενειακής κατάστασης (παιδιά, κηδεμονίες) κλπ. Οι διακρίσεις ως προς το τελευταίο είναι πολλές και ποικίλες. Αφορούν την αναγνώριση του/της συντρόφου, που δεν είναι βιολογικός γονέας, από το εκπαιδευτικό σύστημα και από το σύστημα υγείας και την μη αναγνώριση δικαιωμάτων γονεϊκότητας στη/στον σύντροφο σε περίπτωση υιοθεσίας.

Η παρούσα έρευνα είναι πιλοτική και διερευνητική της κατάστασης που επικρατεί στην Ελλάδα, με πρόβλεψη την ευρύτερη online συνέχεια της.

Δυσκολίες στην καθημερινή ζωή
Η μη νομική αναγνώριση των ζευγαριών του ίδιου φύλου δημιουργεί διακρίσεις, άνιση μεταχείριση και έλλειψη προστασίας και σεβασμού της σχέσης. Τα ζευγάρια αισθάνονται πως βρίσκονται σε μειονεκτική θέση εφόσον δεν παρέχεται καμίας μορφής προστασία στον οικογενειακό βίο από διακρίσεις με συνέπεια όχι μόνο να καταστρατηγούνται τα ανθρώπινα δικαιώματα τους, αλλά και η Αρχή της Ίσης Μεταχείρισης, του Συντάγματος της Ελλάδας και του Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ. Ως εκ τούτου, η θέση των ζευγαριών θεωρείται υποδεέστερη τόσο στο εκπαιδευτικό σύστημα (αν υπάρχουν παιδιά σχολικής ηλικίας) όσο και από το σύστημα υγείας εφόσον η/ο σύντροφος δεν αναγνωρίζεται ως άμεσος συγγενής.

Επιπροσθέτως, δικαίωμα υιοθεσίας έχει μόνο το ένα από τα δύο άτομα που απαρτίζουν το ζευγάρι με αποτέλεσμα το άλλο άτομο να στερείται αναγνωρισμένων και κατοχυρωμένων δικαιωμάτων ως γονέας. Σημειωτέον, μόνο ο πολιτικός και ο θρησκευτικός γάμος, βάσει του Οικογενειακού Δικαίου, παρέχει πλήρη δικαιώματα υιοθεσίας στην Ελλάδας και στους δύο γονείς – βιολογικούς και μη. Επίσης, τίθεται και θέμα παροχής γονικής άδειας εξ’ ίσου και στους δύο γονείς.

Ένα άλλο πρόβλημα –ανάμεσα στα πολλά – ήταν και η στέγαση είτε αφορά ιδιοκτησιακό καθεστώς (ιδιόκτητο διαμέρισμα, σπίτι κλπ) ή καθεστώς με ενοικιοστάσιο (ενοικιαζόμενο διαμέρισμα, σπίτι κλπ), ειδικότερα αν ο χώρος χρησιμοποιείται και επαγγελματικά.

Πιο ειδικά:
Η συντριπτική πλειοψηφία (515 άτομα) θεωρεί πως βρίσκεται σε μειονεκτική θέση ως προς τη νομική αναγνώριση ως ζευγάρι.

253 άτομα (49,13%) θεωρεί μειονεκτική τη θέση του ζευγαριού ως προς τα παιδιά έναντι 262 ατόμων (50,87%) που έχει αντίθετη άποψη.

453 άτομα (87,96%) δηλώνουν πρόβλημα στέγασης έναντι 62 ατόμων (12,04%) που δεν εντοπίζει κανένα πρόβλημα στη στέγαση λόγω της μη αναγνώρισης τους ως ζευγάρι (κληρονομικά δικαιώματα κλπ).

362 άτομα (70,30%) θα επιθυμούσαν να αναγνωρίζονται ως στενοί συγγενείς από το σύστημα υγείας έναντι 153 ατόμων (29,70%) που δεν αισθάνονται μειονεκτικά.

398 άτομα (77,28%) θα ήθελαν να αναγνωρίζονται ως οικογένεια για φορολογικούς λόγους έναντι 117 ατόμων (22,71%) που δεν τα απασχολεί ακόμα το θέμα.

Συμπεράσματα
Βάσει των μέχρι στιγμής ευρημάτων της πιλοτικής έρευνας, η Κυβέρνηση της Ελλάδας και ιδιαίτερα το Υπουργείο Δικαιοσύνης, Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων οφείλει να φέρει σύντομα στη Βουλή προς ψήφιση το σχέδιο νόμου με το οποίο αναθεωρείται το Οικογενειακό Δίκαιο – το οποίο βρίσκεται στα συρτάρια του Υπουργείου – ώστε να αναγνωρίζονται ισάξια και ισότιμα όλες οι μορφές σχέσεων και οικογενειών. Το μέτρο αυτό θεωρείται θετικό για την εξάλειψη των διακρίσεων, προωθεί την αναγνωρισημότητα και ορατότητα των ζευγαριών του ίδιου φύλου και ρυθμίζει την μεταξύ των συντρόφων νομική σχέση σε ότι αφορά τα κληρονομικά, τα ασφαλιστικά και τα συνταξιοδοτικά δικαιώματα, ορίζοντας τοιουτοτρόπως και την μορφή της οικογενειακής σχέσης ασχέτως αν υπάρχουν ή αν δεν υπάρχουν παιδιά και του τρόπου που έχουν αποκτηθεί.

Συστάσεις
Από τα παραπάνω θεωρείται επιτακτική η ανάγκη αναθεώρησης και επικαιροποίησης της νομοθεσίας ώστε να υπάρχει άμεση και ισότιμη πρόσβαση σε πολιτικό γάμο και σύμφωνο συμβίωσης για όλα τα ζευγάρια ανεξάρτητων σεξουαλικού προσανατολισμού.

Ενημέρωση και ευαισθητοποίηση του κοινού, των ΜΜΕ, των κρατικών φορέων, των πολιτικών κλπ μέσα από καμπάνιες και πλάνα δράσης για τα ΛΟΑΤ θέματα και διεκδικήσεις.

Δημιουργία προγραμμάτων προώθησης της ισότητας ώστε να αναγνωριστεί το γεγονός πως τα ζευγάρια του ίδιου φύλου αποτελούν μια υπαρκτή πραγματικότητα για την Ελλάδα.

Θέσπιση αποτελεσματικής νομοθεσίας κατά των διακρίσεων.

Εκπόνηση ερευνών και μελετών που θα αναδείξουν τα προβλήματα και τις ανάγκες των ζευγαριών του ίδιου φύλου.