Ο ανοιχτά γκέι σκηνοθέτης Κωνσταντίνος Γιάνναρης μιλά για την ομοφοβία και τον ρατσισμό

Με αφορμή την καινούρια του ταινία ”Man at sea”, ο ανοιχτά γκέι σκηνοθέτης Κωνσταντίνος Γιάνναρης μιλά για το ρατσισμό και την ομοφοβία στην Ελλάδα σε δύο συνεντεύξεις του στην Εφημερίδα των Συντακτών και στη Lifo.

Αποσπάσματα από τη συνέντευξη στην Εφημερίδα των Συντακτών:

-Λέτε, δηλαδή ότι εσείς, ο σκηνοθέτης του «Ομήρου» και του «Από την άκρη της πόλης», έχετε ανάμεικτα συναισθήματα για τους μετανάστες, ότι ο ρατσισμός δεν σας είναι εντελώς άγνωστος;

Ζω στο κέντρο της Αθήνας, δυο βήματα από την Ομόνοια. Βγαίνω από το ωραίο διαμέρισμά μου και έρχομαι κάθε μέρα αντιμέτωπος με πρεζόνια, με μη ενταγμένους και εξαθλιωμένους μετανάστες, με μαστουρωμένες ιερόδουλες. Κάποια στιγμή έπιασα τον εαυτό μου να λέει «δεν πάει άλλο». Προσπάθησα αυτό το αίσθημα να το αντιμετωπίσω, να το διαπραγματευτώ. Ολοι αυτοί που ζούνε στον Διόνυσο και στα βόρεια προάστια μας το παίζουν αριστεροί εκ του ασφαλούς. Ας κατεβούν να ζήσουν στο κέντρο για να υποστούν τα πάνδεινα ανάμεσα στην αθλιότητα από τη μια, και τον μπάτσο που οργιάζει από την άλλη. Ο ρατσισμός είναι μέσα μας, μπορεί να “ναι και στην ανθρώπινη φύση, δεν ξέρω. Αλλά αυτό είναι το θαύμα του ανθρώπου και της ιστορίας του. Η συνεχής μάχη και παλάντζα μεταξύ του καλού και του κακού, μια διαδικασία που γίνεται εσαεί σε ατομικό και συλλογικό επίπεδο.

-Ούτε οι μετανάστες της ταινίας σας είναι άγγελοι. Εχουμε συνηθίσει στις ελληνικές ταινίες, όχι πάντως σ” όλες, ένα στρογγύλεμα και μπόλικες διδαχές.

Ολα αυτά τα γνωστά ανθρωπιστικά κλισέ ήθελα να αποφύγω. Αμφιβάλλει κανείς ότι και οι ίδιοι οι μετανάστες έχουν ρατσισμό μέσα τους; Μην πάμε πολύ μακριά. Οι τσιγγάνικες κοινωνίες, οι περιθωριοποιημένες και υποδεέστερες, είναι απίστευτα ρατσιστικές. Για να μην ξεχνάμε και το πώς αντιμετωπίζουν τις γυναίκες και το πόσο ομοφοβικοί είναι. Να κάτι που η ελληνική Αριστερά αγνοεί τελείως όταν μιλάει για τα δικαιώματα των μεταναστών

-Δηλαδή;

Πολλά από αυτά τα παιδιά (γιατί παιδιά είναι, μέσος όρος ηλικίας 19 χρονώ) δεν ήρθαν στην Ελλάδα αποκλειστικά για να φάνε ένα κομμάτι ψωμί. Ηρθαν στη Δύση για να ζήσουν το όραμά τους για προσωπική ελευθερία μακριά από την καταπίεση της οικογένειας και των πατριαρχικών και θρησκευτικών κοινωνιών. Πολλά από αυτά τα παιδιά είναι γκέι.

-Δεν πιστεύετε ότι πρέπει οι ευρωπαϊκές κοινωνίες να σέβονται απολύτως τα ήθη και τις παραδόσεις που κάθε κοινότητα μεταναστών κουβαλάει από τη χώρα της;

Είναι εντελώς λανθασμένη αυτή η άποψη. Υπάρχουν κάποιοι κανόνες, που έχουμε κατακτήσει στις δυτικές κοινωνίες (και όχι αναγκαστικά στην Ελλάδα), ανεξιθρησκία, σεβασμός στη σεξουαλική ταυτότητα, ελευθερία επιλογών κ.ά. Οι αρχές του Διαφωτισμού πρέπει να είναι αδιαπραγμάτευτες και να αφορούν και τις κοινότητες των μεταναστών.
 
-Ποια θα λέγατε ότι είναι σήμερα τα πιστεύω σας;

Είναι πολύ βασικά, απλά πράγματα. Η ισότητα, η αδελφότητα, ο διάλογος, η ικανότητα συμβιβασμού, η άρνηση της μιας και μοναδικής απόλυτης αλήθειας. Βλέπω ότι για την ελληνική Αριστερά η έννοια της αδελφότητας εκφυλίστηκε σε αποθέωση των συντεχνιών. Βλέπω τη βεβαιότητά της ότι αυτή και μόνο αυτή έχει τις νομοτελειακές λύσεις. Βλέπω και αυτά τα παιδιά, που νομίζουν ότι κάνοντας ληστείες και βάζοντας γκαζάκια θα αλλάξουν τον κόσμο, και θλίβομαι. Εβλεπα στα Δεκεμβριανά την απόλυτη καταστροφή του δημόσιου χώρου μέσα σε μια φάλτσα επαναστατικότητα και σιχαινόμουν.

-Μήπως είναι και θέμα ηλικίας οι απόψεις σας;

 Δεν λέω. Πιτσιρικάς δεν ήμουνα και πολύ διαφορετικός από αυτά τα παιδιά. Εφυγα 17 χρονώ στην Αγγλία με φουσκωμένα μυαλά, με απέραντη οργή για την κοινωνία, και βρέθηκα σε έναν χώρο αριστερών οργανώσεων, με τέτοιο φιλελεύθερο κλίμα που, μεγαλωμένος στον ελληνικό δογματισμό, δεν είχα ποτέ φανταστεί ότι μπορεί να υπάρχει. Αναπτυσσόταν διάλογος, ο άλλος σεβόταν τη γνώμη σου, άνοιγες τα αυτιά σου, άκουγες προσεχτικά και μετά απαντούσες. Εδώ ένας αριστερός δεν μπορεί ποτέ να παραδεχθεί ότι ένας δεξιός μπορεί σε κάποιο σημείο να έχει και δίκιο. Μέσα σε λίγα χρόνια στην Αγγλία κατάλαβα ότι όσα είχα στο κεφάλι μου δεν ήταν σωστά, ότι το μόνο που θα μπορούσαν να κάνουν είναι να αυξήσουν την καταστολή από το κράτος.
 
-Σας ενοχλεί ότι δεν είναι τόσο πλατύ όσο θα “πρεπε (σ.σ. το αντιρατσιστικό κίνημα);

Πώς να είναι; Πήγα πρόσφατα σε μια συγκέντρωση στο Σύνταγμα και ούτε που κατάλαβα ότι ήταν αντιρατσιστική. Ολο για τη Μέρκελ φώναζαν. Πώς θα στήσουμε ένα πλατύ, αντιφασιστικό κίνημα, που θα περιλαμβάνει πάρα πολλούς ανθρώπους και όχι μόνο την άκρα Αριστερά; Αυτές είναι οι ανθρώπινες κατακτήσεις που πάνε μπροστά συνολικά μια κοινωνία, ενσωματώνοντας στην κουλτούρα τις νέες ιδέες για την έννοια του πολίτη, για την ιθαγένεια. Αν δεν προχωρήσουμε σε αυτά τα βασικά, πώς θα ξυπνήσουμε ένα πρωί, λέω τώρα, και θα επιβάλουμε το υπέρτατο καλό, δηλαδή, τον σοσιαλισμό; Στην αντιρατσιστική πορεία πήγα με έναν φίλο μου και κρατιόμασταν χέρι χέρι. Επιασα βλέμματα έκπληκτα και σοκαρισμένα. Είδα γελάκια από κυρίες με πανό εναντίον της Χρυσής Αυγής. Οταν το αντιρατσιστικό κίνημα αντιμετωπίζει τους ομοφυλόφιλους σαν γραφικούς και περίεργους, τι να περιμένει κανείς; Στην Αγγλία το φεμινιστικό, το αντιρατσιστικό, το κίνημα των ομοφυλοφίλων, φούντωσαν την εποχή τής πιο μαύρης αντίδρασης, επί Θάτσερ. Κανένα αριστερό κόμμα δεν είπε, έ, έχουμε εκατομμύρια άνεργους, ας τα βγάλουμε από το πολιτικό μας πρόγραμμα. Εδώ η μόνη προτεραιότητα είναι ο αγώνας εναντίον του Μνημονίου.

-Ακόμα και την επέκταση τού συμφώνου συμβίωσης στα άτομα τού ίδιου φύλου φοβάται η κυβέρνηση. Θα το σκεφτεί, λέει, θα κάνει δημόσιο διάλογο…

Θα μας αναγκάσει κάποια στιγμή η Ε.Ε. να το εφαρμόσουμε κι εδώ. Ετσι συμβαίνει πάντα, τρέχουμε πίσω από τις εξελίξεις, όταν στην Αμερική συζητάνε ακόμα και το να κάνουν ομοφυλόφιλους στρατηγούς ή επιβάλλουν τον γάμο των ομοφυλοφίλων.
 
-Θα παντρευόσασταν τον σύντροφό σας; Θα υιοθετούσατε ή θα κάνατε παιδί;

Δεν ξέρω τι θα έκανα σε προσωπικό επίπεδο. Πιστεύω όμως στα ισότιμα κοινωνικά δικαιώματα των ομοφυλοφίλων, ακόμα κι αν η έννοια του γάμου έχει κάτι το συντηρητικό από τη φύση της. Πιστεύω στο δικαίωμα υιοθεσίας και απόκτησης παιδιού με τη βοήθεια της επιστήμης. Ναι, θα ήθελα να είμαι πατέρας. Αλλά δεν είμαι σίγουρος πόσο καλός θα γινόμουν. Ενα παιδί είναι πολύ σοβαρή υπόθεση. Θα μπορούσα να του αφιερώσω μεγάλο μέρος του χρόνου μου; Μήπως γινόμουν τύραννος και αυταρχικός;


Αποσπάσματα από τη συνέντευξη στη Lifo:

Είμαστε βάρβαροι οι Αθηναίοι, χυδαίοι και ρατσιστές. Απέναντι όχι μόνο στους ξένους αλλά και σε κάθε διαφορετικό. Κι όταν συναντάς ανεκτικότητα, σπάνια είναι ενσυνείδητη, βασικά είναι αδιαφορία. Βγήκαμε πρόσφατα η δεύτερη πιο ομοφοβική πόλη στην Ευρώπη! Ακόμα και στο Γκάζι είχαμε τέτοια επεισόδια. Σε τέτοιους καιρούς, το να τολμούν να κυκλοφορήσουν δύο αγόρια ή κορίτσια πιασμένα χέρι-χέρι συνιστά πολιτική πράξη που εκτιμώ και στηρίζω απόλυτα. Τι να λέμε τώρα, βλέπεις ακόμα και σήμερα μαγαζιά που ζουν από τους γκέι να αρνούνται μετά βδελυγμίας τον «χαρακτηρισμό». Δεν είναι ότι συμφωνώ με τη λογική των γκέτο σε μια πόλη, «αναγκαίο κακό» το λες. Καλλιεργούν μεν συντροφικότητα, αυτοπεποίθηση, σιγουριά, στην πορεία όμως καταντούν βαρετά κι ανιαρά, απλώς αλλάζεις κουτάκι δηλαδή. Σιχαίνομαι, όμως, την υποκρισία.


Βλέπω την πολιτική πέρα από εξουσίες, παρατάξεις κι εξουσίες. Είναι και δρόμος, αλλά κυρίως κουλτούρα και πολιτισμός, ένας διαρκής αγώνας για να μπορούμε να ζούμε πιο ισότιμα, πιο ελεύθερα, πιο αλληλέγγυα, πιο αληθινά, ανεξάρτητα από φύλα, φυλές, ερωτικές ή άλλες προτιμήσεις.


Πηγές: Η Εφημερίδα των Συντακτών 3/3/2013 & Lifo 6/3/2013