της Ειρήνης Πετροπούλου
Στις 9 Νοεμβρίου του 2015 δόθηκε (επιτέλους) σε δημόσια διαβούλευση το πολυαναμενόμενο Σ/Ν για το σύμφωνο συμβίωσης μετά από πολλές αδικαιολόγητες, κατά την γνώμη μου, καθυστερήσεις και αναβολές. Για την ιστορία να πω ότι το θέμα της νομικής αναγνώρισης και κατοχύρωσης των LGBTQI ζευγαριών δεν είναι καθόλου πρόσφατο, μιας και ξεκίνησε το 1992 από την Ελληνική Ομοφυλοφιλική Κοινότητα με το σκεπτικό πως αφού στο Οικογενειακό Δίκαιο ο νόμος για τον πολιτικό γάμο δεν αναφέρει διαφορετικά φύλα συζύγων αλλά χρησιμοποιεί την λέξη «πρόσωπα», θα μπορούσε να επεκταθεί και στα ζευγάρια του ίδιου φύλου. Μέσα σ’ αυτά τα 23 χρόνια είδαμε να γίνονται διάφορες δειλές κινήσεις από τις εκάστοτε κυβερνήσεις – που προσανατολίζονταν περισσότερο στην πιο σύγχρονη μορφή κατοχύρωσης του συμφώνου ώστε να εξευμενίσουν τις αντιδράσεις των θρησκευτικών και συντηρητικών κύκλων. Η νέα κυβέρνηση, θέλοντας να τηρήσει τις υποσχέσεις της, εμφανίζει άλλο ένα Σ/Ν με το οποίο φιλοδοξεί να λύσει προβλήματα που δημιούργησε ο από 5/11/2008 νόμος και ιδιαίτερα την αρνητική διάκριση που εισήγαγε με τον αποκλεισμό των ομόφυλων ζευγαριών και την καταδίκη της Ελλάδας στις 7/11/2013 από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου.
Κατά την γνώμη μου πολύ σωστά η συγκυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ επαναφέρει το ζήτημα του συμφώνου και ελπίζω να μην καταντήσει κάτι σαν «ασκήσεις επί χάρτου» και να ζήσω ξανά μια déjà vu κατάσταση με σχέδια νόμου και προσχέδια να πηγαίνουν και να έρχονται, να περιφέρονται ως καρότο στην ΛΟΑΤΚΙ κοινότητα προς άγραν ψήφων, να αποσύρονται λόγω αντιδράσεων της μη έτοιμης κοινωνίας, να ξεχνιούνται σε κάποιο συρτάρι και να ανακοινώνονται συστάσεις νομοπαρασκευαστικής επιτροπής για την μελέτη του νόμου, αφήνοντας μας με την αίσθηση ότι το σύμφωνο συμβίωσης χρησιμοποιείται ως «καθρεφτάκια για ιθαγενείς» και να μην προχωράει τίποτα επί της ουσίας.
Στο μεταξύ άλλες χώρες, με πιο πρόσφατη την Ιρλανδία όπου από 16/11/2015 τα ζευγάρια του ίδιου φύλου τελούν πολιτικό γάμο, έχουν προχωρήσει άλματα μπροστά φροντίζοντας ν’ αναγνωρίσουν τα LGBTQI ζευγάρια και τα παιδιά τους ως ισότιμα μέλη της κοινωνίας τους με πολιτικό γάμο.
Ας δούμε τι προβλέπει και τι αφήνει για τις καλένδες το νέο Σ/Ν με τίτλο «Σύμφωνο Συμβίωσης και Άλλες Διατάξεις»:
Ας δούμε τι προβλέπει και τι αφήνει για τις καλένδες το νέο Σ/Ν με τίτλο «Σύμφωνο Συμβίωσης και Άλλες Διατάξεις»:
1) Πρόκειται για συμβολαιογραφικό έγγραφο με το οποίο ρυθμίζεται η συμβίωση δύο ανθρώπων ανεξαρτήτως σεξουαλικού προσανατολισμού (η ταυτότητα φύλου απουσιάζει) και η ισχύς του ξεκινά με την κατάθεση αντιγράφου στο ληξιαρχείο, με την προϋπόθεση ότι το ζευγάρι δεν έχει συνάψει άλλο σύμφωνο ή δεν έχει τελέσει πολιτικό γάμο (θα δούμε σε άλλο άρθρο τι μπορεί να σημαίνει αυτό για τα ζευγάρια που έχουν ήδη παντρευτεί στο εξωτερικό ή βρίσκονται σε σύμφωνο συμβίωσης κατατεθειμένο σε άλλη χώρα).
2) Τα περιουσιακά στοιχεία ρυθμίζονται στην συμβολαιογραφική πράξη ή εφαρμόζονται οι σχετικές διατάξεις του Αστικού Κώδικα που αφορούν τους συζύγους.
3) Τεκμήριο πατρότητας. Το Άρθρο 9 αναφέρει ότι «Το τέκνο που γεννήθηκε κατά τη διάρκεια του συμφώνου συμβίωσης ή μέσα σε τριακόσιες ημέρες από τη λύση ή την ακύρωση του συμφώνου, τεκμαίρεται ότι έχει πατέρα τον άνδρα με τον οποίο η μητέρα κατάρτισε το σύμφωνο. Το τεκμήριο ανατρέπεται με αμετάκλητη δικαστική απόφαση. Τα άρθρα 1466 επ. ΑΚ, καθώς και τα άρθρα 614 επ. ΚΠολΔ, εφαρμόζονται αναλόγως.»
Επειδή το «τεκμήριο πατρότητας» έτσι όπως είναι διατυπωμένο το άρθρο, αφορά ΜΟΝΟ ζευγάρια διαφορετικού φύλου, θα πρότεινα την αντικατάσταση του τίτλου με το «τεκμήριο γονεϊκότητας» ούτως ώστε ο μη-βιολογικό γονέας στα ζευγάρια του ίδιου φύλου (που δεν φαίνεται πουθενά να έχει σχέση με το παιδί) να αποκτά μια κάποια θεσμοθετημένη υπευθυνότητα και δέσμευση στην από κοινού ανατροφή του παιδιού και στην αντιμετώπιση των θεμάτων που αφορούν το παιδί στο σχολείο, το σύστημα υγείας, την καθημερινότητα κλπ. Σκεφτείτε, ως προς τα ανωτέρω, και την περίπτωση όπου κάτι συμβεί στον βιολογικό γονέα. Η μέριμνα του παιδιού, σε μια τέτοια περίπτωση, ανατίθεται στην οικογένεια του βιολογικού γονέα ή το αναλαμβάνει η Πρόνοια και ο μη-βιολογικός δεν έχει κανένα απολύτως δικαίωμα να αναλάβει το παιδί που μέχρι τότε μεγάλωνε. Εν κατακλείδι, το «τεκμήριο πατρότητας» εισάγει αρνητική διάκριση εφόσον αναγνωρίζεται ως προνόμιο των ετερόφυλων ζευγαριών, τα οποία μπορούν και τους δίδεται η δυνατότητα να αναγνωρίσουν ένα παιδί με άλλους νομικούς τρόπους.
4) Γονική μέριμνα. Το Άρθρο 11 αναφέρει ότι: «1. Η γονική μέριμνα του τέκνου που γεννήθηκε κατά τη διάρκεια του συμφώνου συμβίωσης ή μέσα σε τριακόσιες ημέρες από τη λύση ή την ακύρωση του συμφώνου, ανήκει στους δύο γονείς και ασκείται από κοινού. Οι διατάξεις του ΑΚ για τη γονική μέριμνα των τέκνων που κατάγονται από γάμο εφαρμόζονται αναλόγως και στην περίπτωση αυτή.
2. Αν το σύμφωνο συμβίωσης λυθεί ή ακυρωθεί, για την άσκηση της γονικής μέριμνας εφαρμόζεται αναλόγως το άρθρο 1513 ΑΚ.»
Έτσι όπως είναι διατυπωμένο το άρθρο, η από κοινού ασκούμενη γονική μέριμνα αφορά το παιδί που γεννήθηκε κατά τη διάρκεια του συμφώνου συμβίωσης. Ωστόσο, δεν προβλέπεται τίποτα για τα ζευγάρια του ίδιου φύλου που ήδη έχουν αποκτήσει παιδί και εκλαμβάνονται ως μονογονεϊκές οικογένειες με τον μη-βιολογικό γονέα να μην υπάρχει από νομικής πλευράς. Θεωρούμε απαραίτητη μια διαφορετική διατύπωση ώστε να είναι εφικτό ο ένας γονέας να παιδοθετήσει (υιοθετήσει κατά την ευρεία ορολογία) το παιδί του άλλου, το λεγόμενο step adoption.
5) Ανάλογη εφαρμογή άλλων διατάξεων – Εξουσιοδοτήσεις. Το Άρθρο 12 αναφέρει ότι: «1. Άλλες διατάξεις νόμων που αφορούν συζύγους εφαρμόζονται αναλόγως και στα μέρη του συμφώνου, εφόσον δεν υπάρχει διαφορετική ειδική ρύθμιση στον παρόντα ή άλλο νόμο.
2. Για την εφαρμογή της προηγούμενης παραγράφου απαιτείται η έκδοση προεδρικού διατάγματος μετά από πρόταση του Υπουργού Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Κοινωνικής Αλληλεγγύης εντός έξι μηνών από την έναρξη ισχύος του παρόντος νόμου, με το οποίο ρυθμίζονται οι όροι, οι προϋποθέσεις και η έκταση εφαρμογής των διατάξεων του εργατικού δικαίου και του δικαίου κοινωνικής ασφάλισης που αφορούν συζύγους, στα μέρη του συμφώνου.»
Τον Νοέμβριο 2013 η πρόταση νόμου που κατέθεσε ο ΣΥΡΙΖΑ στη Βουλή περιελάμβανε την εξής διατύπωση (άρθρο 12):«Διατάξεις δημοσιοϋπαλληλικού, εργατικού, ασφαλιστικού, συνταξιοδοτικού, φορολογικού και δημοσιονομικού δικαίου που αναφέρονται σε συζύγους εφαρμόζονται αντιστοίχως και στα πρόσωπα που έχουν συνάψει σύμφωνο συμβίωσης. Οι αρμόδιοι φορείς δημοσιοϋπαλληλικού, εργατικού, ασφαλιστικού, συνταξιοδοτικού, φορολογικού και δημοσιονομικού δικαίου που σχετίζονται με την εφαρμογή των ως άνω διατάξεων, υποχρεούνται στην ίση και απολύτως ισότιμη μεταχείριση των προσώπων που έχουν συνάψει σύμφωνο ελεύθερης συμβίωσης με τα πρόσωπα που έχουν τελέσει γάμο.»
Επειδή η διατύπωση περί δημοσιοϋπαλληλικού, φορολογικού και δημοσιονομικού δικαίου έχει πάει περίπατο στο σημερινό Σ/Ν, όπως και η πρόταση για «ίση και απολύτως ισότιμη μεταχείριση» όσων έχουν συνάψει σύμφωνο συμβίωσης σε σχέση με τους παντρεμένους και το μπαλάκι έχει πεταχτεί στον υπουργό Εργασίας και τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, θεωρώ ότι απαιτείται ρητή αναφορά σε φορολογικά, κληρονομικά, ασφαλιστικά, συνταξιοδοτικά κλπ δικαιώματα ώστε η εφαρμογή του νόμου να είναι ξεκάθαρη από τους αρμόδιους φορείς, έτσι όπως ορίζουν οι διατάξεις του δημοσιοϋπαλληλικού, εργατικού, ασφαλιστικού, συνταξιοδοτικού, φορολογικού και δημοσιονομικού δικαίου, και να μην άπτονται της διακριτικής ευχέρειας του εκάστοτε Υπουργού Εργασίας, ο οποίος θα κόψει την πίτα των δικαιωμάτων αυτών κατά το δοκούν.
6) Πεδίο εφαρμογής. Το Άρθρο 13 αναφέρει ότι: «Ο νόμος αυτός εφαρμόζεται σε κάθε σύμφωνο συμβίωσης, εφόσον τούτο καταρτίζεται στην Ελλάδα ή ενώπιον ελληνικής προξενικής αρχής.»
Τον Νοέμβριο 2013, η πρόταση νόμου που είχε καταθέσει ο Σύριζα στη Βουλή περιελάμβανε τα εξής στο άρθρο 13:«Οι συμβληθέντες στο σύμφωνο συμβίωσης έχουν δικαίωμα στη χορήγηση άδειας διαμονής ως σύντροφοι συμβιούντες με Έλληνα πολίτη, πολίτη της Ευρωπαϊκής Ένωσης ή νομίμως διαμένοντα αλλοδαπό, με ανάλογη εφαρμογή των ισχυουσών διατάξεων για τους έγγαμους συντρόφους. Οι αρμόδιοι για την εφαρμογή των ως άνω διατάξεων φορείς, υποχρεούνται στην ίση και απολύτως ισότιμη μεταχείριση των προσώπων που έχουν συνάψει σύμφωνο ελεύθερης συμβίωσης με τα πρόσωπα που έχουν τελέσει γάμο.» Το σημερινό νομοσχέδιο δεν περιλαμβάνει καμία διάταξη που να αναφέρεται ρητά στη χορήγηση άδειας διαμονής σε αλλοδαπούς συντρόφους Ελλήνων υπηκόων. Το άρθρο δείχνει ν’ αγνοεί επιτακτικά περιπτώσεις ζευγαριών του ίδιου φύλου που έχουν συνάψει σύμφωνο συμβίωσης ή έχουν τελέσει πολιτικό γάμο σε άλλη χώρα, εν αντιθέσει με τα παντρεμένα ετερόφυλα ζευγάρια ο γάμος των οποίων αναγνωρίζεται ΠΑΝΤΟΥ και χωρίς κανένα πρόβλημα. Εν ολίγοις, ζευγάρι που έχει τελέσει γάμο σε Αγγλία ή Καναδά θα είναι υποχρεωμένο να διαλύσει τον γάμο του και να ακυρώσει το σύμφωνο που έχει ήδη και να συνάψει το κατώτερο ελληνικό σύμφωνο συμβίωσης αν για κάποιο λόγο θελήσει να εγκατασταθεί στην Ελλάδα; Αν έχουν ήδη παιδιά, πώς αυτά προστατεύονται; Οι υπήκοοι τρίτων χωρών υπόκεινται στο καθεστώς που ισχύει σήμερα. Δηλαδή, ο πολίτης τρίτης χώρας που συνάπτει σύμφωνο συμβίωσης με έλληνα ή ελληνίδα παίρνει άδεια παραμονής για έναν χρόνο και δεν αναφέρεται πουθενά αν αυτή η άδεια θα ανανεωθεί ή αν μπορεί να ισχύσει επ’ αόριστον. Ωστόσο, δεν λαμβάνεται υπόψη η ανασφάλεια που μπορεί να δημιουργηθεί στο ζευγάρι και σαφώς το Ελληνικό Κράτος δεν δείχνει την δέουσα ευαισθησία στην περίπτωση όπου το ζευγάρι αποκτήσει παιδί. Όλα άπτονται στις βουλές και τις αρμοδιότητες του Υφυπουργείου Μεταναστευτικής Πολιτικής.
7) Αφού ακολουθούν μερικές δεκάδες άλλων άρθρων και άλλων διατάξεων, φτάνουμε στο Άρθρο 52 που αναφέρει τα εξής: «Πρόσωπα του ίδιου ή άλλου φύλου τα οποία έχουν τελέσει γάμο ή σύμφωνο συμβίωσης που προβλέπεται από το δίκαιο του τόπου τέλεσής του, με μέλη διπλωματικών αποστολών, μέλη έμμισθων προξενικών αρχών, καθώς και υπαλλήλους διεθνών οργανισμών που έχουν την Έδρα τους ή Γραφείο στην Ελλάδα, θεωρούνται μέλη της οικογένειας αυτών για τους σκοπούς της εφαρμογής της Σύμβασης της Βιέννης για τις Διπλωματικές Σχέσεις, της Σύμβασης της Βιέννης για τις Προξενικές Σχέσεις, και των κατά περίπτωση Συμφωνιών Έδρας και συναφών διεθνών συμφωνιών, αντιστοίχως, εφόσον έχουν ανακοινωθεί καταλλήλως από το Κράτος αποστολής ή τον διεθνή οργανισμό.»
Εν ολίγοις, αναγνωρίζονται ως μέλη οικογένειας οι σύντροφοι ατόμων που ανήκουν στο διπλωματικό σώμα ή είναι μέλη διεθνών οργανισμών με έδρα ή γραφείο στην Ελλάδα, αλλά το ελληνικό κράτος ζητά από τα υπόλοιπα ζευγάρια που έχουν παντρευτεί η συνάψει σύμφωνο συμβίωσης στο εξωτερικό να το διαλύσουν και να προσανατολιστούν στη σύναψη του ελληνικού, με ότι και αν αυτό δημιουργήσει στα ζευγάρια και κατά παραβίαση κάθε αρχής περί ίσης μεταχείρισης.
Να προσθέσω εδώ ότι από τον Σεπτέμβριο του 2011 ισχύει η κοινή υπουργική απόφαση 23443 μεταξύ των Υπουργείων Εσωτερικών, Εξωτερικών, Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης και Προστασίας του Πολίτη με θέμα: «Καθορισμός του τύπου άδειας διαμονής που χορηγείται σε υπηκόους τρίτων χωρών, συντρόφους πολίτη της Ε.Ε. ή Έλληνα, με τον οποίο διατηρούν σταθερή σχέση προσηκόντως αποδεδειγμένη» (http://www.ypes.gr/UserFiles/f0ff9297-f516-40ff-a70e-eca84e2ec9b9/apof23443_07092011.pdf) και έχει δημοσιευτεί στο ΦΕΚ Β’ 2225/04/10/2011 (http://www.metanastefsi.net/uploads/7/6/8/3/7683554/23443-2011.pdf) . Σύμφωνα με αυτή την υπουργική απόφαση, που υπογράφεται από τους Π. Κουκουλόπουλο, Σ. Λαμπρινίδη, Γ. Κουτρουμάνη και Χ. Παπουτσή, αναγνωρίζεται σαφέστατα ο γάμος και το σύμφωνο συμβίωσης που τελέστηκαν στο εξωτερικό, τη στιγμή που τα ζευγάρια του ίδιου φύλου που είναι έλληνες και ελληνίδες και ζουν στην Ελλάδα δεν είχαν καμία απολύτως προστασία και νομική κατοχύρωση.
Κλείνοντας αναφέρω ότι η λήψη θετικών μέτρων για μια θεσμοθετημένη ρύθμιση των σχέσεων των ΛΟΑΤΚΙ ζευγαριών και των παιδιών τους κρίνεται αναγκαία για την εξάλειψη των διακρίσεων και την ισότητα στην μεταχείριση. Είναι ένα πάγιο, διαρκές και επιτακτικό αίτημα μας που θα οδηγήσει σε θετικά βήματα, θα θέσει την πολιτική σκηνή και τα κόμματα προ των ευθυνών τους και θα δημιουργήσει σταθερές βάσεις για τον σεβασμό όλων των σχέσεων ανεξάρτητα από σεξουαλικούς προσανατολισμούς και ταυτότητες φύλου.
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου
Εδώ σχολιάζεις εσύ - Comment Here
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.