Γιατί βυζάκια έξω λοιπόν;

στις 03 Απριλίου 2013.
apo to 10percent

Επειδή το γυναικείο σώμα μόνο στις γυναίκες δεν ανήκει.

της Nana Rheims (Νανά Ράιμς)

Η 19χρονη Amina Tyler θεωρείται η πρώτη Τυνήσια Femen η οποία πριν λίγες μέρες έγραψε στο στήθος της και δημοσίευσε «Το σώμα μου μου ανήκει». Το αποτέλεσμα: να δεχτεί απειλές για θανάτωση με λιθοβολισμό, να εξαφανιστεί για κάποιες μέρες και να κλειστεί από τους δικούς της σε ψυχιατρική κλινική, προκειμένου «να αποφύγει τον κίνδυνο».

Μετά από αυτά η οργάνωση Femen και όλοι όσοι ευαισθητοποιούνται στα ανθρώπινα δικαιώματα ξεκίνησαν μια εκστρατεία, η οποία θα κορυφωθεί κατά τα φαινόμενα την 4η Απριλίου, την οποία η ουκρανική φεμινιστική οργάνωση όρισε ως παγκόσμια ημέρα γυμνόστηθης τζιχάντ, καλώντας τις γυναίκες να προσέλθουν στις τυνησιακές πρεσβείες για να διαμαρτυρηθούν υπέρ της Αmina. H oργάνωση που σαν μότο της έχει το «Ο Θεός μας είναι γυναίκα, αποστολή μας η διαμαρτυρία, όπλο μας τα γυμνά μας στήθη» καλεί τις γυναίκες να γράψουν στο στήθος τους «Το σώμα μου κατά του Ισλαμισμού», να βγάλουν φωτογραφία τον εαυτό τους και να την κοινοποιήσουν στο προσωπικό τους λογαριασμό.

Και η ερώτηση σε μας τους «προοδευτικούς» Ευρωπαίους έρχεται αυτόματα. «Τι είδους όπλο είναι το στήθος;» και «Ποιανού είναι το στήθος αν όχι της ίδιας της γυναίκας;» Η απάντηση που γεννιέται αυθόρμητα «Μα φυσικά της γυναίκας» δεν είναι καθόλου αυτονόητη ακόμη και στο δικό μας τον δυτικό πολιτισμό.

Η σημειολογία του στήθους έχει πολύ βαθιά ιστορία, αν επιθυμεί κανείς να την εξετάσει. Και φυσικά βρέθηκε κάποια να το κάνει. Δεν είναι άλλη από τη σύζυγο του διάσημου ψυχιάτρου Irvin Yalom, Marilyn Yalom η οποία έγραψε το βιβλίο Η ιστορία του γυναικείου στήθους.

Στη μονογραφία αυτή η Yalom απαντάει στην ερώτησή μας εξηγώντας ότι η φαινομενικά απλή απάντηση ότι το στήθος ανήκει στις γυναίκες αποδεικνύεται ιδιαίτερα ανεπαρκής έως και απατηλή, γιατί τα γυναικεία στήθη έγιναν αντικείμενο μιας προσπάθειας σφετερισμού τους από τους αντρικούς κοινωνικούς θεσμούς στη διάρκεια της ιστορίας. Η λέξη «σφετερισμός» περιλαμβάνει έννοιες όπως καλλιτεχνική αξιοποίηση, οικονομική και σεξουαλική εκμετάλλευση, ιατρική χρήση και πολιτική κατάχρηση.

Ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα είναι η διάκριση μεταξύ «καλού» και «κακού» στήθους ως ιδεολογικές, κοινωνικά και ψυχολογικά προσδιορισμένες, πατριαρχικές κατασκευές. Στην αντρική μάχη μεταξύ καλού και κακού για τη διατήρηση της καθεστηκυίας τάξης, το «καλό» ―και κατά συνέπεια, ιερό― στήθος της θεοτρόφου Ίσιδας ή της θηλάζουσας Παναγίας έρχεται να υποστηρίξει την καθεστηκυία τάξη μέσα από τη μητρότητα ως γενεσιουργό δύναμη και την καταστολή της γυναικείας σεξουαλικότητας. Από την άλλη, το «κακό» ―και επομένως ανίερο― στήθος της πολεμόχαρης γυναίκας (είτε αυτή είναι η παρθένος Αμαζόνα Πενθεσίλεια ή η πολιτικά φιλόδοξη Λαίδη Μακμπέθ) διαταράσσει το αρρενωπό status quo μέσα από την άρνηση της μητρότητας και την αυτονόμηση της γυναικείας σεξουαλικότητας.

Εννοείται ότι αυτό το σχήμα δεν αποτελεί παρά μια επίπλαστη κατασκευή, η οποία ενσαρκώνει τους κοινωνικούς φόβους μιας πατριαρχικής κοινωνίας για τον εν δυνάμει «ανατρεπτικό» ή «επαναστατικό» ρόλο της γυναίκας. Όπως δήλωσε η Ελίζα Γκορόγια, η Ελληνίδα που πρόταξε και τα δικά της στήθη πριν λίγο καιρό σε αντιδιαδήλωση στην Αγγλία κατά του γάμου των ομοφυλόφιλων «Ως γνωστόν, οι μισαλλόδοξοι μισούν πολύ λίγα πράγματα περισσότερο από μία γυμνή γυναίκα με άποψη.» Είναι η δύναμη του θυληκού που συγκεντρώνεται στο γυναικείο στήθος εκείνη που φοβίζει.

Μετά από φεμινιστικούς αγώνες και άλλα μέσα (όπως εκστρατείες για τον καρκίνο του στήθους) πλέον οι γυναίκες έφτασαν να συνειδητοποιούν ότι το στήθος τους μπορεί να αρέσει και να ελκύει, ότι οι γιατροί προσπαθούν να δώσουν την καλύτερη συμβουλή γι' αυτό, ότι τα μωρά τους το χρειάζονται για να τραφούν. Η τελική απόφαση όμως για το αν θα θηλάσει το μωρό της, αν θα δεχτεί την ιατρική συμβουλή ή αν θα έχει ένα στήθος για χάιδεμα ή για προβολή ανήκει στην ίδια. Εξάλλου ένα γυμνό γυναικείο στήθος με ένα κοινωνικό ή πολιτικό μήνυμα γραμμένο από την ίδια τη γυναίκα είναι ακριβώς ο συμβολισμός της γυναικείας πνευματικότητας που τόσο απειλεί τη φαλλοκρατία.

Η γυναίκα πλέον δεν «προσφέρει τη θηλυκότητα της για εξέταση» όπως γράφει ο John Berger, αλλά ανεξάρτητα και χωρίς να ενδιαφέρεται για το πώς κρίνεται από άλλους το στήθος της (μικρό, πεσμένο, μεγάλο, σαν μήλο, σαν αχλάδι) του αφαιρεί τις από τρίτους σημασιοδοτήσεις και το νοηματοδοτεί εκ νέου η ίδια, προσθέτοντας του το πολιτικό ή κοινωνικό μήνυμα και καθιστώντας το πολιτική και κοινωνική απειλή.

Κάπως έτσι λοιπόν εξηγείται η σημασία της παρουσίας των Femen και άλλων ανάλογων φεμινιστικών οργανώσεων, κάπως έτσι δικαιολογείται η «επιδημία» με τις γυμνόστηθες γυναίκες στο διαδίκτυο και κάπως έτσι αποδεικνύεται και πόσο άστοχες και χωρίς νόημα είναι ανάλογες κινήσεις αντι-ομοφυλόφιλων και αντι-φεμινιστικών οργανώσεων (βλ.τους γάλλους Hommen) που προτάσσουν και τα δικά τους γυμνά στήθη λες και το αντρικό γυμνό στήθος δεν έχει προ πολλού απεκδυθεί της βαρυσήμαντης σημειολογίας του.

Βυζάκια έξω λοιπόν στο πείσμα πατριαρχικών καιρών.

Βιβλιογραφία:

Η Ιστορία του γυναικείου στήθους, Marilyn Yalom, εκδ. Άγρα
Το σώμα, Ικεσία και Απειλη, Πέπη Ρηγοπούλου, εκδ. Πλέθρον
Η εικόνα και το βλέμμα, John Berger, εκδ. Οδυσσέας