Αλληλοκάλυψη: το κόστος της «ασφάλειας"

Η αλληλοκάλυψη μεταξύ ομοφυλόφιλων διαφορετικού φύλου χαρίζει ασφάλεια και καθησυχασμό ή φέρνει περισσότερο άγχος και φόβο;

της Nana Rheims

Πολλές φορές έχουμε ακούσει για ψεύτικα ζευγάρια στους κύκλους των διασήμων. Άνθρωποι που έχουν ομοφυλόφιλο προσανατολισμό αλλά αφήνουν να διαρρέει ή εμφανώς παρουσιάζουν παραέξω μία «στρέιτ ζωή». Είναι γνωστή για παράδειγμα η γεμάτη φημολογίες σχέση του φιλοσόφου Ζαν Πωλ Σαρτρ με τη διανοούμενη Σιμόν Ντε Μποβουάρ, καθώς και άλλοι αμφιλεγόμενοι δεσμοί μεταξύ διασήμων.

Το φαινόμενο όντως παρατηρείται εδώ και χρόνια και στην Ελλάδα και στο εξωτερικό και μάλιστα όχι μόνο από γνωστά στο ευρύ κοινό πρόσωπα αλλά και από εκατοντάδες ανώνυμους και καθημερινούς ομοφυλόφιλους ανθρώπους. Σχέσεις δηλαδή που συνάπτουν ομοφυλόφιλοι διαφορετικού φύλου με σκοπό να ρίξουν στάχτη στα μάτια στο συγγενικό, φιλικό και επαγγελματικό τους κύκλο και να αποφύγουν τις συνέπειες που μπορεί να έχει μια ανοιχτή ομοφυλόφιλη ζωή.

Πρόκειται για το φαινόμενο της «αλληλοκάλυψης», όπως είναι γνωστή στους γκέι και λεσβιακούς κύκλους, και αποτελεί ένα κοινωνικό θέμα καθόλου μελετημένο από την επιστημονική έρευνα για ευνόητους λόγους. Εφόσον το βασικό χαρακτηριστικό του φαινομένου είναι η απαιτούμενη μυστικότητα και η εχεμύθεια, ελάχιστοι από αυτούς που το εφαρμόζουν θα δεχτούν να το αποκαλύψουν σε έναν άγνωστο μελετητή και πολύ περισσότερο να συμμετέχουν σε κάποια έρευνα ή στατιστική για το θέμα.

Αυτός είναι και ο λόγος που ενώ είναι γνωστή η πρακτική αυτή στους ομοφυλόφιλους κύκλους, δεν πολυσυζητιέται παρά μόνο όταν απασχολεί διάσημα πρόσωπα και για κουτσομπολιό.
Πρόκειται λοιπόν για ένα τεράστιο ταμπού. Όσους τους απασχολεί άμεσα δε μιλάνε για αυτό για να μην αποκαλυφθούν. Όσο δε για τους ετεροφυλόφιλους, παρότι οι περισσότεροι το γνωρίζουν ως φαινόμενο– πιθανώς τους συμφέρει να μην το αγγίζουν ως θέμα, εφόσον με κάποιο τρόπο η συνέχισή του ενισχύει και συντηρεί την «ετεροκανονικότητα».

Το εύρος του φαινομένου εκτείνεται από μία μεμονωμένη περίπτωση που κάποιος/α ομοφυλόφιλος/η θα χρειαστεί να παρευρεθεί σε μια κοινωνική εκδήλωση και θα συνοδευτεί από τον/η φίλο/η του παρουσιάζοντάς τον/η σαν τη σχέση του/ης μέχρι περιπτώσεις όπου το «ζευγάρι» θα παντρευτεί με έναν κατά τα κοινώς λεγόμενο «λευκό γάμο» και θα αποκτήσουν και παιδί.

Για κάποιους ομοφυλόφιλους σκοπός είναι η αλληλοκάλυψη αποκλειστικά. Για άλλους και η απόκτηση παιδιών ή η δημιουργία οικογένειας.

Οι λόγοι που θέλει κάποιος να προχωρήσει σε μια τέτοια σχέση δεν είναι άλλοι παρά η αποφυγή του ρατσισμού που φαντάζεται ότι θα δεχτεί με την αποκάλυψη της ομοφυλοφιλίας του στον κοντινό του κύκλο. Όσο μεγαλώνουν οι ομοφυλόφιλοι, οι ερωτήσεις για την προσωπική ζωή αυξάνουν, το να είσαι χωρίς σχέση φαίνεται λιγότερο φυσιολογικό απ' ό,τι όταν είσαι πιο νέος και πολλές φορές οι γονείς πιέζουν για γάμο και οικογένεια.

Έτσι, πολλοί ομοφυλόφιλοι που τους φαίνεται ακατόρθωτη η αποκάλυψη της σεξουαλικής ταυτότητας στους γύρω τους, προτιμούν να παρουσιάσουν μια πλασματική σχέση.
Βεβαίως, η κατάκριση, ο ρατσισμός, η κατακραυγή και όλες αυτές οι αρνητικές συνέπειες –όποιες και αν είναι οι συνθήκες– είναι υποθετικές καταστάσεις που υφίστανται μόνο στο μυαλό τους, εφόσον αφού χρησιμοποιούν αυτή την πρακτική δεν έχουν μπει στη διαδικασία να δουν έμπρακτα πώς θα τους αντιμετώπιζαν αν αποκάλυπταν ανοιχτά τη σεξουαλικότητά τους.

Ανεξάρτητα του πώς κρίνεται από τον καθένα αυτή η πρακτική –και η αλήθεια είναι ότι από κάποιους ομοφυλόφιλους κρίνεται ιδιαίτερα αυστηρά– έχει τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματά της.
Το βασικό της πλεονέκτημα είναι ότι γλιτώνει τα άτομα από την πίεση που τους ασκεί το οικογενειακό, φιλικό και επαγγελματικό τους περιβάλλον να ζήσουν μια αυτονόητα ετεροφυλόφιλη ζωή. Αν η ομοφυλοφιλία θεωρούνταν εξίσου ομαλή όσο και ετεροφυλοφιλία και δεν κουβαλούσε τη δαμόκλειο σπάθη της κατακραυγής, αν οι ομοφυλόφιλοι δεν άκουγαν όλα τα ρατσιστικά και ομοφοβικά σχόλια που ακούν, τότε σίγουρα η αλληλοκάλυψη θα ήταν άγνωστη. Ο καθένας θα έκανε σεξ, θα είχε σχέση και θα παντρευόταν το άτομο που αγαπούσε χωρίς διακρίσεις.
 
Όμως τα πράγματα δεν είναι έτσι. Καλώς ή κακώς, διαφέρει τόσο το επίπεδο ανοιχτότητας του κοντινού περιβάλλοντος των ομοφυλόφιλων όσο και η δύναμη, το θάρρος και η ωριμότητα που χρειάζονται οι ομοφυλόφιλοι για να στηρίξουν τη διαφορετική τους ταυτότητα (και όχι επιλογή, διότι η ομοφυλοφιλία σίγουρα δεν είναι επιλογή).

Πολλοί ομοφυλόφιλοι στηρίζουν την επιλογή τους να αλληλοκαλυφθούν (γιατί αυτό είναι επιλογή) με επιχειρήματα του τύπου «οι συγγενείς και οι φίλοι μου είναι πολύ συντηρητικοί», «κάνω ένα επάγγελμα που μπορεί να έχω πρόβλημα αν καταλάβουν ότι είμαι ομοφυλόφιλος», «είμαι μοναχοκόρη/μοναχογιός και οι γονείς μου έχουν καημό να με δουν νυφούλα/γαμπρό». Φυσικά και όλα αυτά είναι οι πραγματικές αιτίες, αλλά ταυτόχρονα είναι και δικαιολογίες προκειμένου να καλύψουν την αδυναμία τους να δεχτούν και να στηρίξουν τη διαφορετικότητά τους. Ποιος όμως μπορεί να τους κατηγορήσει, όταν όλοι ξέρουμε ότι ζούμε σε μια σκληρή κοινωνία;
 
Άλλα πλεονεκτήματα που προβάλλουν οι υποστηρικτές της αλληλοκάλυψης είναι ότι εφόσον δε θα υπάρχει σεξ και έρωτας μεταξύ του ζευγαριού, η σχέση θα είναι πιο ομαλή απ' ό,τι ενός κανονικού ζευγαριού.

Δε θα πυροδοτείται από εκρήξεις πάθους και ζήλιας και έτσι θα είναι ήρεμη και αρμονική. Επίσης, εφόσον θα επιλέξεις με λογικά και όχι συναισθηματικά κριτήρια το σύντροφό σου θα είναι ένα άτομο που αντικειμενικά θα ταιριάζετε στα ζητήματα που θα επιθυμείς και θα έχεις θέσει ως προαπαιτούμενο: εξωτερική εμφάνιση, μόρφωση, κοινωνικό στάτους κλπ. Σε περίπτωση απόκτησης παιδιών θα έχεις επιλέξει με αντικειμενικά κριτήρια αυτόν/η που θες για πατέρα/μητέρα του παιδιού σου.

Και –θα πει κανείς– ποιες άλλες είναι οι πιθανότητες για να κάνει κάποιος/α ομοφυλόφιλος/η πραγματική οικογένεια σε μια χώρα που μοιάζει τόσο μακριά ακόμη από το ενδεχόμενο του γάμου των ομοφυλόφιλων σε κοινωνικό και θεσμικό επίπεδο;

Από την άλλη, δεν αποκλείεται και η σχέση αγάπης εφόσον το «ζευγάρι» θα μένει μαζί, θα έχει να επιλύσει προβλήματα και θα δένεται με τον καιρό ολοένα και περισσότερο. Οπότε μπορεί να δημιουργηθεί ένας ουσιαστικός, ειλικρινής και αληθινός φιλικός δεσμός, έστω και αν δεν είναι απόρροια έρωτα.

Στα βασικά μειονεκτήματα της μεθόδου θεωρείται το γεγονός ότι αποτελεί στην ουσία μια απάτη. Αν υποτεθεί ότι για τη δημιουργία μιας ερωτικής σχέσης προϋποτίθεται ο έρωτας, απουσιάζει ακριβώς αυτό το καίριο χαρακτηριστικό. Παρουσιάζεις μια ζωή που δεν είναι η πραγματική, δεν κάνεις στην ουσία αυτό που εσύ πραγματικά επιθυμείς και η ζωή σου χτίζεται με βάση τα όνειρα και τις προσδοκίες τρίτων. Εκτός των άλλων, το σημαντικότερο μειονέκτημα είναι ότι συνεχώς ζεις με τον φόβο της αποκάλυψης του μυστικού σου. Αυτό προκαλεί ένα μόνιμο, ψυχοφθόρο άγχος

Το άτομο που έχεις επιλέξει για σύντροφο μπορεί να πληροί τις προϋποθέσεις που ήθελες αλλά δεν είσαι ερωτευμένος/η μαζί του/ης και αν πει κανείς ότι «σιγά, ο έρωτας έτσι κι αλλιώς περνάει» ναι, μπορεί να περνάει αλλά αυτή είναι η κινητήριος δύναμη μιας «ερωτικής σχέσης».

Επιπλέον, ενώ υποτίθεται ότι «κάνεις μια στρέιτ ζωή» διατηρείς παράλληλα και ομοφυλόφιλους δεσμούς (γιατί αυτό είναι το νόημα της αλληλοκάλυψης: να συνεχίζεις κρυφά την ομοφυλόφιλη ζωή σου), με αποτέλεσμα όμως οι σχέσεις αυτές να μένουν πάντα ημιτελείς και αναλοκλήρωτες και το ερωτικό σου συναίσθημα ανικανοποίητο. Αυτό φανταζόμαστε όλοι τι αποτελέσματα μπορεί να έχει στην ψυχική υγεία αλλά και τι προβλήματα μπορεί να επιφέρει στην «οικογένεια».

Η αναζήτηση του «άλλου μισού» όπου οι δύο ομοφυλόφιλοι συναινούν να προσποιηθούν ότι είναι κανονικό ζευγάρι γίνεται είτε μέσα από κοινούς γνωστούς ή τις ίδιες τις υπάρχουσες γνωριμίες είτε μέσω αγγελιών σε ομοφυλοφιλικά σάιτ που είναι πιο «φιλικά» και εξοικειωμένα σε τέτοια θέματα. Οπουδήποτε αλλού θα μπορούσε να είναι ρίσκο.

Όντως, το ρίσκο του να αποκαλυφθεί αυτή η «επιχείρηση» είναι μεγάλο και πάντοτε υπαρκτό, με αποτέλεσμα ενώ η μέθοδος υποτίθεται ότι υπόσχεται την ηρεμία και τον καθησυχασμό των συμμετεχόντων τελικά ενδεχέται να οδηγήσει σε μεγαλύτερα προβλήματα και άγχος.

Στόχος του άρθρου δεν είναι να αποτρέψει τους ομοφυλόφιλους από τέτοιες πρακτικές ούτε να μέμψει αυτούς που ήδη τις εφαρμόζουν, αλλά να ενημερώσει και τους ομοφυλόφιλους αλλά και τους ετεροφυλόφιλους για τις θετικές και αρνητικές συνέπειες του φαινομένου. Όχι για να το ξεσκεπάσει, αλλά για να εξηγήσει στους ανθρώπους που πιθανότητα δεν έχουν μπει ποτέ στη διαδικασία να σκεφτούν τι σημαίνει να αγκάζεσαι να κάνεις τέτοιους συμβιβασμούς ζωής ώστε να γίνεις δεκτός στο φιλικό και συγγενικό σου περιβάλλον και να μπορείς να απολαμβάνεις αγαθά, που για τους ετεροφυλόφιλους είναι δεδομένα, όπως η δημιουργία οικογένειας.

Αν η κοινωνία γίνει πιο ανεκτική στη διαφορετικότητα, η ανάγκη για υποκρισία θα πάει περίπατο. Και τον έχουμε όλοι τόσο πολλή ανάγκη αυτόν τον περίπατο!